Δύσκολοι καιροί για πρίγκιπες λέει το άσμα, αλλά και οι πριγκίπισσες δεν πάνε πίσω. Σχέσεις, έρωτες, γάμοι, διαζύγια, διαστάσεις… ήταν ούτως ή άλλως το ερωτικό παιχνίδι ένας αγώνας με τα πάνω και τα κάτω του, ωστόσο στην εποχή του κορωνοϊού έχουν παρεισφρήσει, εκ των πραγμάτων, και άλλοι παράγοντες στην εξίσωση. Πόσο, όμως, έχουν επηρεάσει τις ερωτικές σχέσεις των Κυπρίων; Σ’ αυτό και σε άλλα ενδιαφέροντα, απαντά η συμβουλευτική ψυχολόγος Λουίζα Θεοφάνους.
Του Γιώργου Αγκαστινιώτη
Δεν φτάνει η πολυπλοκότητα των ερωτικών σχέσεων, στη νέα τάξη πραγμάτων που επέφερε η πανδημία η κατάσταση γίνεται, λογικά, πιο δύσκολη. Τι είναι αυτό που έχει αλλάξει;
Η πανδημία επέφερε πρακτικές αλλαγές στη ζωή των περισσότερων ανθρώπων, οι οποίες επηρέασαν και τον συναισθηματικό τους κόσμο, την κοινωνική τους ζωή και τις σχέσεις τους. Περιορισμοί, οικονομικές επιπτώσεις, φόβος για την ασθένεια ή και η ίδια η ασθένεια και σχετικοί θάνατοι έχουν διαταράξει αρκετά τις εσωτερικές μας ισορροπίες. Πολύς κόσμος φοβάται πια περισσότερο να βγει ραντεβού ή να δοκιμάσει ερωτικές σχέσεις, ενώ και οι ήδη υπάρχουσες σχέσεις έχουν επηρεαστεί από τη νέα τάξη πραγμάτων.
Ούτως ή άλλως το ερωτικό παιχνίδι, το φλερτ, έχουν αλλάξει σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες. Άλλοι λένε προς το καλύτερο, ειδικά μετά το κίνημα #metoo, ενώ άλλοι λένε προς το χειρότερο, εξαιτίας και πάλι του #metoo.
Το κίνημα αυτό ξεκίνησε στην Αμερική πριν 15 χρόνια, στην Ελλάδα και στην Κύπρο όμως μόλις άρχισε τον τελευταίο χρόνο. Γι’ αυτό λοιπόν και δεν είμαι σίγουρη αν οι αλλαγές που βλέπουμε οφείλονται σε αυτό. Οι αλλαγές που βλέπουμε στο θέμα του φλερτ αφορούν στο ότι πολλοί άντρες δεν διεκδικούν πια μια γυναίκα, στο ότι πολλές γυναίκες αναλαμβάνουν πια ρόλο «κυνηγού» και στο ότι πολλοί άνθρωποι προτιμούν πια να δημιουργούν σύντομες και ρηχές σχέσεις χωρίς δεσμεύσεις. Το σεξ είναι ευκολότερο και η γενικότερη νοοτροπία φαστφουντάδικου που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες κοινωνίες οδηγεί σε μια συναισθηματική αποκοπή πολλούς, οι οποίοι αναζητούν το «τέλειο» ή τίποτα. Μια θετική οπτική είναι ότι πολλές σχέσεις έγιναν πιο ειλικρινείς σε σύγκριση με παλαιότερα, αφού οι άνθρωποι δεν πολυχρειάζονται πλέον να προσποιηθούν συναίσθημα ή να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν δεσμεύσεις που δεν επιθυμούν απλά για να καλύπτουν τις σεξουαλικές τους ανάγκες.
Οι… κοινωνικές αποστάσεις που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας, δεν αντανακλώνται – με όλες τις αρνητικές συνέπειες – και στις σχέσεις ανάμεσα στα ζευγάρια;
Αυτό εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την προσωπικότητα και την καθημερινότητα κάθε ζευγαριού. Η στέρηση φίλων, κοινωνικής ζωής και δραστηριοτήτων για αρκετό κόσμο, πάντως, ήταν αιτία διατάραξης της εσωτερικής τους ισορροπίας. Ως αποτέλεσμα, πολλές σχέσεις βίωσαν ή και εξακολουθούν ακόμα να βιώνουν εντάσεις και / ή αποξένωση. Σε οικογένειες η κατάσταση επιβαρύνθηκε επίσης σε πολλές περιπτώσεις από την παρατεταμένη παραμονή των παιδιών στο σπίτι και περιορισμό και της δικής τους κοινωνικής ζωής λόγω του κλεισίματος των σχολείων, φροντιστηρίων και χώρων αναψυχής.
Ισχύει ότι στη διάρκεια της πανδημίας έχουν αυξηθεί οι χωρισμοί και τα διαζύγια; Όχι ότι θα μας εξέπληττε. Οι αριθμοί πάντως είναι αδυσώπητοι – όπως έχει δημοσιευτεί – και όσον αφορά στην ενδοοικογενειακή βία.
Δεν έχω υπόψη μου στατιστικά στοιχεία για το αν έχουν αυξηθεί τα διαζύγια κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτό που έχω διαπιστώσει όμως, τόσο στο γραφείο μου ως ψυχολόγος, όσο και εκτός, είναι ότι η πανδημία επέφερε σε πολλούς ρήξεις ή επιπρόσθετες εντάσεις λόγω του περιορισμού, οικονομικών συνεπειών και του αυξημένου στρες που πολλοί άνθρωποι βιώνουν αυτή την περίοδο.
Η βία στην οικογένεια είναι ένα σοβαρότατο κοινωνικό πρόβλημα με δυστυχώς ψηλά ποσοστά στην Κύπρο. Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια αλλά και την Αστυνομία Κύπρου, υπήρξε αύξηση καταγγελιών από την έναρξη της πανδημίας. Τα αριθμητικά δεδομένα είναι ανησυχητικά και δε μπορούν να αμφισβητηθούν, η ερμηνεία τους όμως δεν είναι πάντα ξεκάθαρη. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση δεν αφορά απαραιτήτως νέα περιστατικά, αλλά και καταγγελίες περιστατικών που προϋπήρχαν. Η δική μου άποψη με βάση την εμπειρία μου, είναι ότι υπήρξε κάποια αύξηση περιστατικών μεν, αλλά κυρίως ήταν επιδείνωση προϋπαρχόντων περιστατικών βίας που οδήγησε σε αύξηση (καλώς) των καταγγελιών. Όσοι ασχολούμαστε επαγγελματικά με τα θέματα αυτά γνωρίζουμε πως η κακοποιητική προσωπικότητα δε δημιουργείται ξαφνικά σε μια πανδημία, παρόλο που υπό πιεστικές συνθήκες περισσότεροι άνθρωποι από πριν μπορεί να εκφραστούν με βία.
Θα έχουν, όμως, προκύψει και θετικά. Όπως για παράδειγμα η απομόνωση, που εκτός από εκνευριστική σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να φέρει τους συντρόφους πιο κοντά.
Ευτυχώς είναι γεγονός πως και αυτό έχει συμβεί σε πολλούς ανθρώπους. Η απομόνωση, ο φόβος και το άγχος έχουν οδηγήσει πολλούς στο να αναζητήσουν περισσότερη ασφάλεια, σταθερότητα, σύνδεση και επικοινωνία με τον / την σύντροφό τους. Κάποια ζευγάρια φαίνεται πως όντως αξιοποίησαν αυτή την περίοδο για να εκτιμήσουν τα καλά του συντρόφου και της σχέσης τους, αφήνοντας ασήμαντες διαφωνίες στην άκρη, ή βελτιώνοντας τη μεταξύ τους επικοινωνία και κατ’ επέκταση τη σχέση τους.
Μήπως έπρεπε να μιλάμε μεταξύ μας περισσότερο έτσι κι αλλιώς; Γιατί προφανώς τώρα, κάποιοι τρέχουν να μαζέψουν ό,τι μαζεύεται από μια σχέση που ίσως πήγαινε προς διάλυση.
Η καλή επικοινωνία είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες επιτυχίας μιας μακροχρόνιας σχέσης. Τα ζευγάρια που ξέρουν να εκφράζονται σωστά και να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο με σεβασμό, αποδοχή και κατανόηση, μπορούν να βελτιώσουν και να διατηρήσουν μια αρμονική σχέση αγάπης.
Προεκτείνοντας το θέμα των σχέσεων, δεν χρειάζεται η στατιστική υπηρεσία για να διαπιστώσει κανείς ότι πάρα πολλοί άνθρωποι – στην Κύπρο τουλάχιστον – παραμένουν ελεύθεροι. Είναι απλά ένα σημείο των καιρών ή υπάρχει μια πιο επιστημονική εξήγηση;
Είναι γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι σε παλαιότερες εποχές δεσμεύονταν απλά για οικονομικούς λόγους και κοινωνικούς, όπως η πίεση αποκατάστασης και τεκνοποίησης. Είναι θετικό το ότι σήμερα δεν υπάρχουν τόσο πολύ αυτές οι πιέσεις και έτσι οι άνθρωποι φαίνεται να επιλέγουν πια πιο ελεύθερα πώς θα ζήσουν τη ζωή τους. Από την άλλη, υπάρχει βεβαίως και η αρνητική όψη του ότι πολλοί άνθρωποι πλέον μεγαλώνουν με ρηχότητα αξιών και σοβαρά συναισθηματικά ελλείμματα που τους κάνουν να μη μπορούν και / ή να μη θέλουν να δεσμευτούν. Οι σχέσεις τούς τρομάζουν και προτιμούν τις περιστασιακές ερωτικές περιπτύξεις ή την απομόνωση. Αυτός είναι και ένας σημαντικός λόγος που έχουν αυξηθεί και οι ψυχικές διαταραχές, ιδιαίτερα το άγχος και η κατάθλιψη. Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για συντροφικότητα και η χρόνια μοναξιά τον αφήνει, έστω και αν ο ίδιος δεν το συνειδητοποιεί, με σημαντικά συναισθηματικά κενά που έχουν αναπόφευκτα αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική του υγεία.
Πού εστιάζονται τα προβλήματα των ζευγαριών, ασχέτως κορωνοιού;
Με βάση την επαγγελματική μου εμπειρία, θα έλεγα ότι υπάρχουν διαφόρων ειδών προβλήματα και κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και μοναδική. Σε γενικές γραμμές όμως θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχουν δύο βασικές αιτίες: προσωπικά προβλήματα, αδυναμίες ή ελλείμματα των μελών ενός ζεύγους (π.χ. χαμηλή αυτοεκτίμηση, επιθετικότητα, ναρκισσισμός κ.ά.) και ασυμβατότητα / κακή επικοινωνία, η οποία μπορεί να αντανακλά μια ακατάλληλη για τον καθένα επιλογή συντρόφου. Διαφορετικές αξίες, ανάγκες και τρόπος ζωής μπορούν να επιφέρουν μεγάλη ρήξη σε ένα ζευγάρι που δεν ξέρει και / ή δεν ενδιαφέρεται να επιλύσει τις διαφορές του.
Ως ειδικός, τι θα συμβουλεύατε όλους αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι μόνοι κατ’ επιλογή, απλά αισθάνονται ότι δεν έχουν το κουράγιο να το παλέψουν για να δημιουργήσουν μια υγιή σχέση.
Η απογοήτευση είναι διάχυτη ανάμεσα σε πολλούς ελεύθερους και διαζευγμένους ανθρώπους που βιώνουν αναγκαστική μοναξιά επειδή δεν καταφέρνουν να βρουν τον / την κατάλληλη γι’ αυτούς σύντροφο. Η συσσώρευση διαφόρων αρνητικών εμπειριών στην πορεία της ζωής τους, τους δημιουργεί πολλές φορές μια τάση να προτρέχουν να απορρίψουν άτομα με την πρώτη αρνητική ή ύποπτη ένδειξη. Είναι σημαντικό να δίνουμε χρόνο σε νέες γνωριμίες, να είμαστε κατανοητικοί και αποδεκτικοί καθώς ουδείς τέλειος και να προσπαθούμε να χτίζουμε την επικοινωνία μεταξύ μας.
Ακόμα και κάνοντας αυτά είναι αναμενόμενο να βιώνουμε αποτυχίες και απογοητεύσεις, όμως δεν υπάρχει άλλος τρόπος, καμιά μαγική συνταγή. Δοκιμάζοντας μπορεί να πετύχεις ή να αποτύχεις, αν όμως δε δοκιμάσεις καν είναι σίγουρο ότι θα αποτύχεις, όπως ισχύει σε όλο το φάσμα της ζωής.
Τέλος, είναι εξαιρετικά σημαντικό να φροντίζουμε τη δική μας ψυχική υγεία, γιατί μόνο έτσι μπορούμε να προσελκύσουμε συναισθηματικά υγιείς συντρόφους και να δημιουργήσουμε αρμονικές σχέσεις. Εδώ μπαίνουν τα ζητήματα αυτογνωσίας, αυτοεκτίμησης αλλά και αυτοκριτικής. Αν έχουμε και οι ίδιοι κάποιες δυσκολίες που δε μας επιτρέπουν να κάνουμε καλές επιλογές και να διατηρούμε υγιείς σχέσεις, είναι χρήσιμο να ζητήσουμε βοήθεια από ειδικό ψυχολόγο / ψυχοθεραπευτή για να τις ξεπεράσουμε.
Λουίζα Θεοφάνους
Εγγεγραμμένη Συμβουλευτική Ψυχολόγος, 22376950, [email protected]
