Πιστεύει στην εξέλιξη και θεωρεί τη στασιμότητα ένδειξη παρακμής. Η ίδια, πάντως, δεν επαναπαύεται ποτέ. Επιτυχημένη διπλωμάτης, επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας ευρωπαϊκών υποθέσεων στο Υπουργείο Εξωτερικών αποφάσισε στα 40 της να πάρει πτυχίο στη Νομική. Η Φιλίππα Καρσερά μιλάει για τη ζωή της, τις τέσσερις κόρες της, τη διασταύρωση Λεμεσού και Αμμοχώστου που ρέει στο αίμα της και για τον σύζυγό της Νίκο Χριστοδουλίδη.
Από την Τώνια Σταυρινού
Η σχέση της με τη διπλωματία τελειώνει όταν ανοίγει την πόρτα του σπιτιού της. Εκεί είναι ένας άνθρωπος ανοικτός κι εγκάρδιος, χωρίς ίχνος επιτήδευσης και κρυφές ατζέντες. Οι συνάδελφοί της στο υπουργείο εξωτερικών την περιγράφουν ως ένα από τα πιο «δυνατά χαρτιά» της υπηρεσίας και ως άνθρωπο που δεν σταματάει ποτέ! «Η διπλωματία έχει στοιχεία ιεραποστολής», λέει η ίδια. «Μεταφέρουμε τα δίκαια του τόπου μας σε κάθε γωνιά της γης».
Ήταν πάντα το όνειρό σας να γίνετε διπλωμάτης;
Στην πραγματικότητα δεν το είχα σκεφτεί ποτέ. Μου άρεσε πολύ η ιστορία και τα νέα ελληνικά και από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου διάβαζα, κυρίως έγγραφα. Σπούδασα Διεθνείς Σχέσεις και Ευρωπαϊκά θέματα στο Πάντειο και επειδή με κέρδισε το μάθημα της Στρατηγικής έκανα μεταπτυχιακό στο War Studies στο Kings College. Στη διπλωματία βρέθηκα τυχαία. Έμαθα ότι θα γίνονταν εξετάσεις για 10 θέσεις και χωρίς να το πολυσκεφτώ διάβασα και τις έδωσα. Μπήκα στη διπλωματική υπηρεσία το Νοέμβριο του 1999, πριν τα 23 μου, χωρίς καμία πρότερη σχέση με τον κόσμο των διπλωματών.
Και τι σας ώθησε σήμερα να κυνηγήσετε άλλο ένα πτυχίο;
Κάπου στα 40 μου, συνειδητοποίησα ότι θα μου ήταν πολύ χρήσιμη η επιστήμη της Νομικής, ότι θα ήταν καλό εργαλείο για τη δουλειά μου.
Πώς ήταν η εμπειρία σας; Επιστροφή στα θρανία σε αυτή την ηλικία…
Οι εντυπώσεις μου από το Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι άριστες. Είμαι ευγνώμων που μου δόθηκε η ευκαιρία. Κέρδισα πολύτιμες γνωριμίες με πολύ αξιόλογους ανθρώπους, ακαδημαϊκούς και μη, απέκτησα πολλούς νέους φίλους και φίλες που μου έδειξαν έμπρακτα, μέσω της σχέσης που αναπτύξαμε και της πορείας τους, ότι πρέπει να είμαστε περήφανοι για τους νέους μας.
Πόσο σημαντική είναι για σας η προσωπική εξέλιξη;
Εξαιρετικά σημαντική. Σε ό,τι κάνεις, με ό,τι καταπιάνεσαι. Θαυμάζω τους ανθρώπους που δεν επαναπαύονται, μελετούν και εξελίσσονται συνεχώς και έχουν όραμα. Η εξέλιξη είναι πρόοδος. Η στασιμότητα οδηγεί στην παρακμή.
Ποια είναι η θέση σας στο υπουργείο εξωτερικών;
Είμαι στην Κύπρο πάνω από 7 χρόνια λόγω της ενασχόλησης του συζύγου μου με την πολιτική. Προηγουμένως υπηρέτησα σε αποστολές σε Λονδίνο, Αθήνα και Βρυξέλλες, και υπήρξα Σύμβουλος του Προέδρου Αναστασιάδη για ευρωπαϊκά θέματα για 3 χρόνια. Από τον Σεπτέμβριο του 2020 είμαι Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων στο ΥΠΕΞ. Συντονίζουμε την προώθηση των θέσεων της Κύπρου ως προς τις ευρωπαϊκές πολιτικές και την προετοιμασία των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων και των Συμβουλίων Γενικών Υποθέσεων.
Εσείς δεν ενδιαφερθήκατε ποτέ για καριέρα στην πολιτική;
Δεν είχα ποτέ κάποιο ειδικό ενδιαφέρον. Πολιτικά όντα όμως είμαστε όλοι και πολιτική κάνει ο καθένας από το πόστο του. Η πολιτική κατά τον Αριστοτέλη. Χρήσιμος για τον πολίτη. Από μικρή είχα εμπλοκή στα κοινά, στο σχολείο, σε φιλανθρωπικές δράσεις, σε αντικατοχικές πορείες. Το ζήτημα δεν είναι τα αξιώματα αλλά η ουσία. Και το επάγγελμα του διπλωμάτη είναι άκρως πολιτικό και εδώ η αφετηρία και ο τερματισμός είναι η πατρίδα σου. Ανεξαρτήτως ιδεολογικών πεποιθήσεων και του ποιοι βρίσκονται στο πηδάλιο, προέχει για τον διπλωμάτη το συμφέρον του τόπου. Για αυτό και η δουλειά μας έχει και κάτι ιεραποστολικό ειδικότερα λόγω του εθνικού μας προβλήματος και της ανάγκης να εργαζόμαστε σκληρά για την επανένωση. Αν δεν είναι αυτό πολιτικό τότε τι είναι;
Η διπλωματία παραμένει ένας ανδροκρατούμενος τομέας;
Το ποσοστό είναι σαφώς βελτιωμένο, όχι αυτό που θα θέλαμε βέβαια, αλλά νομίζω ότι πλέον κάπου 30% είναι γυναίκες. Έχουμε εξαιρετικά αξιόλογες γυναίκες επικεφαλείς στο Κέντρο και στο εξωτερικό αλλά και επαγγελματίες, προσοντούχες, σε όλες τις βαθμίδες καθώς και ειδικές Συμβούλους του Υπουργού. Βεβαίως είναι ένα δύσκολο επάγγελμα, εξαιτίας των συνεχών μετακινήσεων που απαιτούν πνευματική και σωματική αντοχή, και κόστος στην προσωπική ζωή. Κακά τα ψέματα, πιο εύκολα ακολουθεί μια σύζυγος τον άντρα διπλωμάτη παρά το αντίθετο.
Βιώσατε ποτέ σεξιστικές συμπεριφορές στην καριέρα σας;
Παρόλο που νιώθω τυχερή και ευλογημένη για τις ευκαιρίες που μου δόθηκαν εννοείται πως βίωσα, όπως θεωρώ και πολλές κυρίως γυναίκες συνάδελφοι μου. Δεν έχουν εκλείψει δυστυχώς οι αναχρονιστικές νοοτροπίες που εκδηλώνονται με διάφορες μορφές. Από τον τρόπο που αποκαλείς μια κυρία μέχρι τον τρόπο που της συμπεριφέρεσαι, πόσο μετράς τη γνώμη της, τι απαιτήσεις έχεις ή δεν έχεις από αυτή σε σχέση με έναν άντρα. Ένιωσα πολλές φορές ότι έπρεπε να προσπαθήσω πολύ περισσότερο από έναν άντρα συνάδελφο για να ακουστώ ή να γίνω αποδεκτή σε μια θέση. Υπάρχουν διάφορα είδη σεξισμού και ρατσισμού που δεν σχετίζονται μόνο με το φύλο, αλλά έχουν να κάνουν για παράδειγμα με την ηλικία, την εμφάνιση, την ιδιότητα. Αν είσαι νεαρή, αν είσαι μάνα, αν είσαι σύζυγος ή κόρη κάποιου, όμορφη ή άσχημη. Αυτά δεν θα έπρεπε να επηρεάζουν την εργασία ή την ανέλιξη. Το ζητούμενο είναι αυτό που αξίζεις και αποδίδεις επαγγελματικά.
Ο σύζυγός σας είναι από τους πλέον ευαισθητοποιημένους πολιτικούς σε θέματα ισότητας. Πόσο ρόλο παίξατε εσείς;
Έπαιξαν ρόλο σίγουρα οι γονείς του και ίσως και εμείς στο σπίτι με τις κόρες μας. Η νέα γενιά δεν τα διαπραγματεύεται όλα αυτά και καλά κάνει. Πιστεύω ότι η ανατροφή, η παιδεία είναι που καθορίζουν το πώς τελικά πορεύεσαι. Αν μάθεις από το σπίτι σου να σέβεσαι όλους ανεξαρτήτως φύλου, θρησκείας, κοινωνικής προέλευσης, τότε θα είσαι σωστός. Εάν βλέπεις από παιδί τους γονείς σου να συμπεριφέρονται ευγενικά χωρίς διακρίσεις δεν τίθεται θέμα να έχεις κωλύματα περί ισότητας. Είναι εκ των ων ουκ άνευ αυτό. Μόνο έτσι δημιουργούνται νοοτροπίες υγιείς. Και έτσι μαθαίνεις να μην δεν ανέχεσαι και εσύ την προσβολή από τον άλλον.
Πώς γνωρίσατε τον σύζυγό σας;
Μπήκαμε μαζί νεαροί ακόλουθοι στη διπλωματική υπηρεσία το 1999. Τον γνώρισα την πρώτη μέρα δουλειάς! Τον θυμάμαι από τότε πόση όρεξη είχε να κάνει πράγματα. Σπούδαζε ταυτόχρονα, μελετούσε και έγραφε το διδακτορικό του, είχαμε κοινά ενδιαφέροντα και ανησυχίες. Δέσαμε εύκολα.
Τι σας κέρδισε;
Η προσωπικότητα, το χαμόγελό του. Απέπνεε σοβαρότητα είχε όμως και ένα ιδιαίτερο χιούμορ. Χαμηλών τόνων άνθρωπος, πολύ εργατικός και κοινωνικός, έχει πάντα μια καλή κουβέντα για όλους.
Πώς θα τον περιγράφατε;
Ο Νίκος είναι αυτό που φαίνεται. Αεικίνητος, εργασιομανής, ευσυνείδητος, σχολαστικός, με υψηλό αίσθημα χρέους, μετριόφρων, ευαίσθητος, με πολλή αγάπη για τον συνάνθρωπο. Εκ πεποιθήσεως μη δογματικός ή επικριτικός. Αρνείται να σχολιάσει αρνητικά τον οποιοδήποτε και είναι καλός ακροατής.
Τι θεωρείτε πως κάνει έναν γάμο επιτυχημένο κι ευτυχισμένο;
Η αγάπη. Να ταιριάζουν τα χνώτα και οι αξίες των ανθρώπων, ο σεβασμός στα θέλω και στις επιθυμίες του άλλου. Να του δίνεις χώρο και ώθηση να κυνηγήσει τα όνειρα του. Σαν δύο πορείες παράλληλες που συναντώνται στα κοινά ενδιαφέροντα, στη συνύπαρξη, αλλά και σε σημεία στήριξης την ώρα της δυσκολίας. Να βελτιώνει ο ένας τον άλλο και όχι να του επικροτεί τις αδυναμίες του.
Αφότου ακολούθησε μία καριέρα στην πολιτική, άλλαξε η καθημερινότητα της οικογένειας;
Όχι δεν άλλαξε. Πάντοτε ο Νίκος έκανε πολλά πράγματα. Δουλειά, εμπλοκή στα κοινά, στο ΔΗΣΥ από τον καιρό που ήταν στη νεολαία, έρευνα για το διδακτορικό ή τα βιβλία του, ποδόσφαιρο, βοήθεια σε φίλους, γνωστούς, συγγενείς. Ελεύθερο χρόνο δεν είχε και πάντα συναναστρεφόταν με πάρα πολλή κόσμο.
Η ευθύνη των τεσσάρων παιδιών έπεσε στους δικούς σας ώμους;
Θα ήμουν άδικη αν έλεγα ότι ο Νίκος τα περιμένει όλα από μένα. Η ευθύνη είναι κοινή. Το πρόγραμμα των παιδιών το τρέχουμε μαζί εκτός αν λείπει στο εξωτερικό οπόταν έχω τη βοήθεια της μητέρας μου. Όμως είναι ίσα καταμερισμένη η ευθύνη και αυτό βοηθάει και πρακτικά, αλλά και ψυχολογικά. Έζησα κάποια χρόνια με τα παιδιά μακριά από το Νίκο και από τότε τρέφω μεγάλο θαυμασμό στους μονογονιούς. Τόσο για το πρακτικό όσο και για το ψυχολογικό κομμάτι.
Ήταν συνειδητή επιλογή να αποκτήσετε τέσσερα παιδιά;
Ναι. Θέλαμε και οι δύο μεγάλη οικογένεια και η ζωή μας στο εξωτερικό και οι συχνές μετακινήσεις μας έπεισαν ότι παρά τις προκλήσεις θα ήταν καλό για τα παιδιά να έχουν αδέλφια ώστε να μπορούν σε κάθε νέα χώρα να προσαρμόζονται ευκολότερα. Όμως η ζωή μιας πολύτεκνης οικογένειας δεν είναι εύκολη, απαιτεί πολύ δυνατό δέσιμο των γονιών και κόστος ως προς τα προσωπικά θέλω του κάθε μέλους. Η πολιτεία και η κοινωνία πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει την πολύτεκνη οικογένεια και ειδικά την πολύτεκνη μάνα. Με πρακτικές διευκολύνσεις στον εργασιακό τομέα και στην καθημερινότητα.
Αν θα κρατήσουν μόνο μία συμβουλή από σας οι κόρες σας, ποια θέλετε να είναι;
Να γίνουν καλοί και ωφέλιμοι άνθρωποι στην κοινωνία. Να κυνηγήσουν τα όνειρα τους, με θάρρος, ταπεινοφροσύνη και σεβασμό στους άλλους.
Όταν έχετε ελεύθερο χρόνο πώς τον περνάτε;
Μαγειρεύω, περπατώ με τον άντρα μου, πηγαίνω στο θέατρο, ακούω μουσική, διαβάζω ένα καλό βιβλίο και στην προ Covid εποχή ταξιδεύαμε.
Τι ρόλο παίζει στη ζωή σας η φιλία;
Είμαι ευλογημένη που έχω πολύ καλές φίλες. Και από κάθε πόστο, κάθε πόλη κρατώ πολύτιμες σχέσεις. Βεβαίως έχω εξαιρετικά στενή σχέση με τις δύο αδελφές μου, την Άννα και την Κρίστια, τις οποίες λατρεύω, τις ξαδέλφες, τις κουμπάρες μου και τους γονείς μου.
Τι σας αποφορτίζει και σας ευχαριστεί περισσότερο;
Εδώ και κάποια χρόνια ασχολούμαι με τη yoga που είναι η γυμναστική και το καταφύγιο μου. Αγαπώ επίσης πολύ τα ταξίδια με το αυτοκίνητο παραλιακά ή στο βουνό με μια καλή φίλη ή τα παιδιά μου. Καταφεύγω συχνά στο Δορό, το χωριό του πατέρα μου στη Λεμεσό, σε κάποια προσκυνήματα που πήγαινα από μικρή, αλλά και στην ελεύθερη Αμμόχωστο που με φέρνει κοντά στις βαρωσιώτικες ρίζες μου από την πλευρά της μητέρας μου.
Πώς μεγαλώσατε; Πώς ήταν η οικογένεια σας;
Μεγάλωσα με πολλή αγάπη, σε σπίτια ανοικτά, με αδέλφια, ξαδέλφια, γονείς που δούλευαν πολύ αλλά και ταξίδευαν, διασκέδαζαν, μαγείρευαν, τραγουδούσαν. Ένα μείγμα Λεμεσιανών και Βαρωσιωτών αντιλαμβάνεσθε ότι πρόκειται για οικογένεια υψηλών τόνων. Είχα την ευλογία να μεγαλώσω με όμορφους παππούδες και γιαγιάδες. Ιερέας ο ένας μου παππούς, ο Παπαφίλιππος Καρσεράς, υμνογράφος, λάτρης των πτηνών και των ζώων και όλων των κατατρεγμένων. Ο άλλος παππούς, ο Βαλιάντης, ήταν ένας πλακατζής, πρώην ψωμάς, Βαρωσιώτης, καλοφαγάς που δεν μας χάλαγε χατίρι και ας είχε γίνει πρόσφυγας. Το μικρό σπίτι στο συνοικισμό μας χώραγε όλους. Γιαγιάδες πολύ δυναμικές όπως και η μητέρα μου. Δεν θα μπορούσα να έχω ομορφότερη οικογένεια είμαι τυχερή και ευλογημένη.
Τι συνειδητοποιήσατε πιο έντονα μέσα στον τελευταίο χρόνο της πανδημίας;
Την ανάγκη στις κρίσεις οι οικογένειες να μένουν δεμένες και οι γονείς να βάζουν στην άκρη τα θέλω τους για να στηρίζουν τα παιδιά που είναι τα μεγαλύτερα θύματα, ειδικά ψυχολογικά. Τη σημασία τα κράτη να επενδύσουν περισσότερο στην παιδεία, στην υγεία, στις κοινωνικές υπηρεσίες όπου απαιτείται εκσυγχρονισμός με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο και κατά την προσωπική μου γνώμη ισχυρή κρατική εμπλοκή.
Γενικά πώς διαχειρίζεστε τις δυσκολίες στη ζωή σας;
Μετά το πρώτο σοκ, παίρνω συνήθως βαθιές ανάσες, εκλογικεύω την κατάσταση και προσπαθώ να εστιάσω στις ευλογίες της ζωής μου, εντοπίζοντας τα όποια θετικά. Έχω ως στηρίγματα την πίστη μου στο Θεό, τον σύζυγό μου, την οικογένεια και τους δικούς μου ανθρώπους. Η ζωή δεν μπορεί να έχει μόνο χαρές. Το θέμα είναι να μας βελτιώνουν οι δυσκολίες και να περιορίζουν τον εγωισμό μας. Δεν τα καταφέρνουμε πάντα, σε μια προσπάθει α είμαστε όλοι.
Ποιο είναι το μότο σας;
Η πανδημία μου επαναφέρει συχνά στο μυαλό μια σοφή ρήση: «Όταν οι Άνθρωποι έκαναν σχέδια ο Θεός γελούσε». Πόσο αληθινό και «γειωτικό» είναι!
Ευχαριστούμε το ανθοπωλείο Floralink για τα λουλούδια
Φωτό: Δημήτρης Βαττής
Styling: Shona Muir
Μακιγιάζ: Ilona Garamvolgyi
Μαλλιά: Πάρης Περικλέους (Fans Hair Salon)
Νύχια: Ισαβέλλα
Περιοδικό “Omikron”, τεύχος 191.
