Ίσως να έχετε ακούσει για τη δυνατότητα φύλαξης αρχέγονων και μεσεγχυματικών κυττάρων από τον ομφάλιο λώρο. Τι ακριβώς είναι αυτά τα κύτταρα, πως χρησιμοποιούνται και, κυρίως, πως ένα άτομο θα μπορούσε να επωφεληθεί από αυτά; Πιο κάτω επεξηγούμε τι είναι αυτά τα κύτταρα, τα διαφορετικά είδη που υπάρχουν και γιατί είναι τόσο πολύτιμα που πρέπει να κρυοσυντηρούνται.
Κείμενο: Κυριάκος Νικολέττης / Biologist
Τι είναι τα βλαστικά κύτταρα και ποιες οι ικανότητες τους;
Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται από περισσότερους από 200 τύπους ώριμων κυττάρων. Είτε είναι μυϊκά κύτταρα της καρδιάς που χτυπούν ρυθμικά ή ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρουν οξυγόνο σε κάθε μέρος του σώματός μας, καθένα από αυτά επιτελεί μια ξεχωριστή και εξειδικευμένη λειτουργία.
Τα βλαστικά κύτταρα διαφέρουν από τα ώριμα εργαζόμενα κύτταρα μας γιατί αποτελούν:
- Μη διαφοροποιημένα κύτταρα τα οποία μπορούν να διαφοροποιηθούν για να σχηματίσουν πολλούς τύπους ιστών
- Κύτταρα που μπορούν να ανανεώνονται επ’ αόριστον σε όλη τη ζωή μας
- Ένα φυσικό σύστημα επισκευής ιστών του σώματος
Τα βλαστικά κύτταρα είναι πολύτιμα επειδή έχουν την ικανότητα να διαφοροποιούνται σε άλλα είδη κυττάρων μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Η μοναδική αυτή διεργασία της εξειδίκευσης, δημιουργεί τον πολύπλοκο οργανισμό μας. Μερικά από αυτά τα βλαστικά κύτταρα παραμένουν στο σώμα μας ως “αποθεματικά” και διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στην αναγέννηση ενός φθαρμένου ή γερασμένου ιστού.
Οι δύο συνηθέστεροι τύποι βλαστικών κυττάρων που συλλέγονται είναι:
- Αιμοποιητικά βλαστικά κύτταρα από αίμα ομφάλιου λώρου (HSCs)
- Μεσεγχυματικά βλαστικά κύτταρα από ιστό ομφαλίου λώρου (MSCs), οδοντικό πολφό και λιπώδη ιστό
Τα HSCs βρίσκονται σε μεγάλους αριθμούς στο αίμα του ομφάλιου λώρου και παράγουν τα κύτταρα του αίματος καθώς και του ανοσοποιητικού μας συστήματος και προσδιορίστηκαν αρχικά στον μυελό των οστών.
Τα MSC βρίσκονται σε πολλά μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του μυελού των οστών, των μυών, των οστών, του λίπους και άλλων οργάνων. Αυτά όμως που προέρχονται από τον ιστό που περιβάλλει τα τρία αιμοφόρα αγγεία του ομφάλιου λώρου είναι πολύ σημαντικά και μάλιστα άριστης ποιότητας βλαστικά κύτταρα ιδανικά για φύλαξη. Η ουσία, που ονομάζεται Γέλη του Wharton (Wharton’s Jelly) αποτελεί μια πλούσια πηγή μεσεγχυματικών βλαστικών κυττάρων τα οποία είναι υπεύθυνα για το σχηματισμό οστών, χόνδρου και άλλων τύπων κυττάρων συνδετικού ιστού στο σώμα μας. Η δυνατότητα αυτή τα καθιστά κατάλληλα για χρήση στην αναγεννητική ιατρική και τη μηχανική των ιστών, όπου τα κύτταρα έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε νέους ιστούς έξω από το σώμα.
Χρήση των Βλαστικών Κυττάρων στις μεταμοσχεύσεις
Η πιο δύσκολη διαδικασία στη μεταμόσχευση είναι η εξεύρεση συμβατού δότη. Υπάρχουν δύο επιλογές για μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων:
Αυτόλογη μεταμόσχευση: όταν τα κύτταρα προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή. Αυτά τα κύτταρα είναι 100% συμβατά με τον ασθενή και αναλόγως της ασθένειας αποτελούν την ιδανικότερη λύση.
Αλλογενής μεταμόσχευση: όταν οι ασθενείς λαμβάνουν τα κύτταρα που έχουν δοθεί από κάποιον άλλο. Πρέπει να ελεγχθούν για τη συμβατότητα πριν από την χρήση τους και επίσης χρειάζονται πρόσθετη επεξεργασία για να αποφευχθεί απόρριψη από τον οργανισμό.
Τα Βλαστικά κύτταρα από έναν συγγενή (κατά προτίμηση αδελφό/ή) είναι η πρώτη επιλογή για μια μεταμόσχευση, λαμβάνοντας υπόψη την πηγή των βλαστικών κυττάρων. Για ένα μεγάλο μέρος των αλλογενών μεταμοσχεύσεων χρησιμοποιούνται κύτταρα από μέλος της ίδιας οικογένειας.
Τα βλαστικά κύτταρα είναι πολύ πολύτιμα για να μην φυλαχθούν
Η Future Health Biobank είναι πεπεισμένη ότι η αποθήκευση των βλαστικών κυττάρων του αίματος είναι απαραίτητη και πρέπει να γίνετε, είτε σε ιδιωτική οικογενειακή τράπεζα ομφαλοπλακουντιακού αίματος ή να διατίθενται για δημόσια χρήση ή έρευνα. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι αυτά τα τόσο σημαντικά κύτταρα δεν πρέπει να απορρίπτονται. Κοινοβούλια αρκετών χωρών, έχουν περάσει νομοθεσία για υποχρεωτική ενημέρωση των γονιών από τους γυναικολόγους, αναφορικά με τη χρησιμότητα φύλαξης των βλαστικών κυττάρων.
Οφέλη από τη χρήση αποθηκευμένων βλαστικών κυττάρων ομφαλικού αίματος σε σχέση με την αναζήτηση συμβατού δότη μυελού των οστών:
- Αυξημένη πιθανότητα συμβατότητας για μεταμόσχευση. Η φύλαξη αίματος ομφαλίου λώρου διασφαλίζει συμβατότητα 100% με το μωρό, πιθανότητα συμβατότητας 1 στις 4 μεταξύ αδελφών και 1 στις 16 με τους γονείς
- Τα δείγματα αίματος ομφαλίου λώρου που προορίζονται για θεραπευτική χρήση σε συγγενείς , δεν απαιτούν υψηλό ποσοστό ιστοσυμβατότητας
- Η GvHD (νόσος μοσχεύματος έναντι ξενιστή) είναι λιγότερο συχνή, σε μεταμοσχεύσεις ομφαλοπλακουντιακού αίματος, αλλά ακόμα και όταν εμφανίζεται είναι συνήθως λιγότερο σοβαρή και ευκολότερη στη θεραπεία
- Γρήγορη διαθεσιμότητα. Η φύλαξη βλαστοκυττάρων που προέρχονται από αίμα ομφάλιου λώρου, ιστό ομφάλιου λώρου και οδοντικό πολφό επιτρέπει τα κύτταρα να είναι άμεσα διαθέσιμα χωρίς καμία επεμβατική διαδικασία
- Εύκολη πρόσβαση. Έχετε πρόσβαση στο δείγμα σας όταν χρειασθεί χωρίς επιπλέον κόστος.
Η ιστορία και το μέλλον των θεραπειών με βλαστικά κύτταρα
- Η πρώτη επιτυχημένη μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων ομφάλιου λώρου πραγματοποιήθηκε το 1988 για τη θεραπεία της αναιμίας Fanconi
- Έκτοτε, υπήρξαν πάνω από 40.000 μεταμοσχεύσεις αίματος ομφάλιου λώρου
- Περισσότερες από 4.000 μεταμοσχεύσεις αίματος ομφάλιου λώρου πραγματοποιούνται παγκοσμίως κάθε χρόνο
- Τα βλαστικά κύτταρα του ομφάλιου λώρου είναι πλέον πάγια ιατρική πρακτική για τη υποστήριξη της θεραπείας περισσότερων από 85 ασθενειών
- Με περισσότερες από 300 κλινικές δοκιμές με χρήση αίματος ομφάλιου λώρου και πάνω από 50 κλινικές δοκιμές με ιστό ομφάλιου λώρου, η σημασία της φύλαξης γίνεται ακόμη πιο ελπιδοφόρα
Διαδικασία
Υπάρχει μια μοναδική ευκαιρία να ληφθούν τα βλαστικά κύτταρα του παιδιού και αυτή είναι η ώρα της γέννησης. Για να γίνει η λήψη του δείγματος, θα πρέπει να λάβετε εκ των προτέρων την ειδική συσκευασία συλλογής (Collection Kit) που θα χρησιμοποιήσει ο γιατρός σας ή/και η μαία για τη συλλογή του αίματος του ομφάλιου λώρου / ιστού ομφάλιου λώρου. Η διαδικασία λήψης του αίματος και του ιστού του ομφάλιου λώρου γίνεται μέσω μιας απολύτως ασφαλούς, απλής και ανώδυνης διαδικασίας για την μητέρα και το νεογέννητο μωρό της.
Στην συνέχεια το δείγμα μεταφέρετε για την απαραίτητη επεξεργασία και κρυοσυντήρηση σε εξειδικευμένα και διαπιστευμένα εργαστήρια.
Αναφορές:
1.“Stem Cell Basics.” Stem Cell Information. The National Institute of Health. Web. 28 Sept. 2012. <http://stemcells.nih.gov/info/basics/basics1.asp>
2.Sarugaser R., et al. “Human umbilical cord perivascular (HUCPV) cells:a source of mesenchymal progenitors.” Stem Cells 23:2 (2005): 220-29.
3.Gluckman, E., et al. “Hematopoietic reconstitution in a patient with Fanconi’s anemia by means of umbilical-cord blood from an HLAidentical sibling.” N Engl J Med 321.17 (1989): 1174-8.
4.Search for Studies search term “stem cells”. ClinicalTrials.gov. Web. 28 Sept. 2012. <www.clinicaltrials.gov>
5.Beatty, P. G., et al. “Probability of finding HLA-mismatched related or unrelated marrow or cord blood donors.” Human Immunology 61.8 (2000): 834-40. Print.
6.Broxmeyer, H. E. “Enhancing engraftment of cord blood cells via insight into the biology of stem/progenitor cell function.” Annals of the New York Academy of Sciences 1266 (2012):151–160.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Web: https://futurehealthbiobank.com/cy-gr/
email: [email protected]
Tel: 70005565 or 22757535
Περιοδικό ΟMIKRON τεύχος 299
