Έχοντας πλησιάσει κοντά στον θάνατο, ο αγαπημένος δημοσιογράφος και παρουσιαστής της πρωινής εκπομπής του ΡΙΚ, Σταύρος Κυπριανού, έχει ανακαλύψει τη δύναμη της προσευχής και την αξία της προσφοράς. Μιλάει στο Down Town για το ντοκιμαντέρ που ετοιμάζει με θέμα τη μεταμόσχευση και πώς η εμπειρία του τον έκανε να ερωτευτεί με πάθος τη ζωή και να συστηθεί από την αρχή και με ειλικρίνεια με τον εαυτό του.
Από την Τώνια Σταυρινού
Φωτό: Δημήτρης Βαττής
Το δημοσιογραφικό κλισέ «άνθρωπος χαμηλών τόνων» έχει χρησιμοποιηθεί τόσο πολύ που έπαψε πια να αποδίδει την πραγματική του έννοια, όμως στον Σταύρο Κυπριανού ξαναβρίσκει το ουσιαστικό της νόημα. Ο δημοσιογράφος και παρουσιαστής της πρωινής εκπομπής του ΡΙΚ έχει τοποθετηθεί δημόσια για τα δικαιώματα των μεταμοσχευμένων ατόμων, με πιο πρόσφατη παρέμβαση για τη διεκδίκηση του δικαιώματος της επιλογής εμβολίου κατά του κορονωϊού. Ο ίδιος χρωστάει τη ζωή του στη μεταμόσχευση ήπατος στην οποία υποβλήθηκε το 2015. Είχε προηγηθεί η διάγνωση της νόσου των σταυροφόρων, μια σπάνια και θανατηφόρα ασθένεια, η οποία θεραπεύεται μόνο με μεταμόσχευση ήπατος. Ο δότης βρέθηκε στη Βρετανία λίγους μήνες μετά τη διάγνωση και εκεί έγινε τελικά η επέμβαση. Σήμερα επιδίδεται σε έναν αγώνα ενημέρωσης για το δώρο της μεταμόσχευσης οργάνων αλλά και για τα δικαιώματα των ασθενών.
Σε πρόσφατη ανάρτησή σας με αφορμή το θέμα των εμβολίων, αναρωτηθήκατε αν «αντιλαμβάνονται κάποιοι την έννοια της ενσυναίσθησης». Έχετε απάντηση σε αυτό το ερώτημα;
Θα επιλέξω να απαντήσω αυτό το ερώτημα υποβάλλοντας μερικά άλλα: Θα μπορούσε κανείς για ένα ένα λεπτό να αισθανθεί το πόνο και την αγωνία ενός συνανθρώπου μας που παλεύει με τον καρκίνο; Μπορεί να μπει κάποιος στην θέση ενος ατόμου με κινητικά προβλήματα με δυσκολίες προσβασιμότητας σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους; Μιας οικογένειας με ένα παιδί ΑΜΕΑ που βιώνει τον κοινωνικό αποκλεισμό και αγωνίζεται για ισότητα και αλληλεγγύη; Ενός νοικοκυριού που αιμορραγεί οικονομικά και δυσκολεύεται να επιβιώσει; Μπορεί κανείς να αισθανθεί την ανασφάλεια ενός μεταμοσχευμένου ήπατος που του δόθηκε μια δεύτερη ευκαιρία στην ζωή και το κράτος δεν του προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες ιατρικής φροντίδας; Είναι δυνατόν το κράτος να επενδύει δεκάδες χιλιάδες ευρώ για την μεταμόσχευση ενός ασθενούς και να μην έχει θέσει ακόμα τις βάσεις για την ποιοτική και εξειδικευμένη μεταμοσχευτική του αξιολόγηση; Όσο αυτά τα ερωτήματα θα παραμένουν αναπάντητα και τα προβλήματα άλυτα χωρίς ουσιαστική αντιμετώπιση τότε θα πει πως η ενσυναίσθηση θα απουσιάζει.
Θεωρείτε ότι η ενσυναίσθηση είναι απαραίτητο στοιχείο της πολιτικής δράσης;
Αναμφίβολα θα πρέπει να είναι απαραίτητο στοιχείο και συστατικό σε κάθε πολιτική δράση. Σε κάθε τέτοια δράση πρέπει να διασφαλίζεται το ανθρώπινο συμφέρον και όχι το πολιτικό όφελος. Η πολιτική πρέπει να είναι λειτούργημα και όχι επιχειρηματική δραστηριότητα. Και το κράτος πρέπει να είναι δίπλα στον πολίτη. Πρέπει να τον υπηρετεί και όχι να τον ταλαιπωρεί.
Λείπει αυτό από τα άτομα της εξουσίας και τις πολιτικές που εκπονούνται;
Η σχέση πολιτικής και ενσυναίσθησης είναι σε ένα βαθμό προβληματική. Η πολιτική πρέπει να έχει ως κεντρικό σημείο αναφοράς τον άνθρωπο και την κοινωνική ευημερία. Όταν απουσιάζει αυτή η έννοια από τα άτομα που ασκούν εξουσία, όταν η ηγεσία δεν εμπνέει τους πολίτες, τότε αυτό αντανακλάται σε ένα μεγάλο ποσοστό στην στάση ζωής μιας ολόκληρης κοινωνίας. Για παράδειγμα ένας από τους βασικούς πυλώνες του συστήματος εκπαίδευσης θα πρέπει να είναι η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Μέσα από την παιδική ηλικία παρέχεται πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη συμπεριφορών που θα καθορίσουν την ορθή ανθρώπινη στάση. Μεγαλώνουμε σε ένα σχολικό περιβάλλον και σε μια κοινωνία κυνηγώντας αριθμούς, βαθμούς, ποσοστά, λεφτά. Και όταν η ύλη, το χρήμα και η εξουσία κυριεύσουν τον άνθρωπο, τότε η ενσυναισθηση, η αλήθεια, η αγάπη, η τιμιότητα, η ηθική και ο σεβασμός καταλήγουν να είναι άγνωστες λέξεις. Υπάρχουν όμως και φωτεινές εξαιρέσεις στην πολιτική. Κάποιοι βρίσκονται στη ζωή και κάποιοι έφυγαν νωρίς. Ένας από αυτούς ήταν ο Τάσος Μητσοπουλος.
Υπάρχει ένας πολύ τοξικός λόγος γενικά στο προσκήνιο – στην πολιτική και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πώς σχολιάζετε;
Αυτό είναι σωστό. Τοξικός λόγος που περιέχει στοιχεία λαϊκισμού, προσβολής, χειριστικότητας, κουτσομπολιού, θρασύτητας και έντονης αρνητικής ενέργειας. Μια τοξική στάση που αν ασχοληθούμε μαζί της θα μας επιβαρύνει ψυχικά και συναισθηματικά. Και σίγουρα δεν πρέπει να μας επιτρέπουμε να ερχόμαστε σε επαφή με τέτοιου είδους συμπεριφορές.
Εσείς γιατί γίνατε δημοσιογράφος; Ήταν όνειρο;
Στα δεκαπέντε μου ξεκίνησα να κάνω ραδιόφωνο. Έγραφα πολιτική σάτιρα και έκανα μιμήσεις. Έτσι ξεκίνησα. Παράλληλα μέσα από τις εκπομπές που παρουσίαζα ως μαθητής ξεκίνησα να παίρνω συνεντεύξεις από καλλιτέχνες που βρίσκονταν στο προσκήνιο την δεκαετία του 90. Όπως ο Στάθης Ψάλτης, ο Χαρυ Κλυν, η Βάνα Μπάρμπα. Τολμούσα, είχα θράσος για την ηλικία μου και μου έβγαινε. Είχα μεράκι γι αυτό που έκανα, το αγάπησα και είμαι ευτυχής που κατάφερα να κάνω το μεράκι επάγγελμα.
Πώς μεγαλώσατε και ποιες έχετε καταχωρημένες ως τις σημαντικότερες αναμνήσεις σας;
Είχα μια ήρεμη παιδική ηλικία μαζί με τον μικρότερο μου αδερφό Νικόλα. Οι γονείς μου μας μεγάλωσαν με αγάπη, στοργή και πολλές θυσίες. Οι πιο δυνατές αναμνήσεις είναι από τις γιορτές των Χριστουγέννων, του Πάσχα και βεβαίως από τις καλοκαιρινές μας διακοπές.
Είστε πολλά χρόνια στην πρωινή εκπομπή του ΡΙΚ μαζί με τη Σταυριανή Κωνσταντίνου. Εξακολουθεί να αποτελεί καθημερινή πρόκληση για σας;
Η επικαιρότητα είναι μια διαρκής πρόκληση. Είναι μια σχέση εθιστική, μια περιπέτεια απρόβλεπτη και συνάμα συναρπαστική που σου ανεβάζει την αδρεναλίνη, σε κρατά σε εγρήγορση και δεν σου επιτρέπει να μπεις σε μοτίβο ρουτίνας.
Πώς είναι η σχέση σας με τη Σταυριανή;
Η λέξη εξαιρετική είναι πολύ φτωχή για να περιγράψει αυτή τη σχέση. Άψογη συνεργασία. Γνωριζόμαστε από το 2001, την αγαπώ και την θαυμάζω. Η Σταυριανή είναι αυθεντική, αυθόρμητη και πάνω απ’ όλα Άνθρωπος. Μας δένουν δυο όμορφες λέξεις. Αληθινή αγάπη.
Πόσο σημαντική είναι η φιλία στη ζωή σας;
Η αληθινή φιλία είναι αξία ανεκτίμητη. Είναι κάτι περισσότερο ακόμα και από την ίδια την συγγένεια. Είναι μεγάλη ευλογία να πορεύεσαι στην ζωή έχοντας συνοδοιπόρους αληθινούς φίλους.
Όταν ζήσατε την δύσκολη εμπειρία με την υγεία σας ποιοι άνθρωποι ήταν δίπλα σας;
Αναμφίβολα η οικογένεια μου, οι γονείς μου, ο αδερφός μου, οι φίλοι μου και η ανιδιοτελής αγάπη που έλαβα από την Κυπριακή παροικία στο Μπέρμιγχαμ. Αυτή την αγάπη που θα φωτίζει για πάντα τη ζωή μου.
Θυμάστε το άκουσμα από τον γιατρό της πρώτης διάγνωσης;
Όπως γράφω και στο βιβλίο μου στο άκουσμα της διάγνωσης είχε μουδιάσει το κορμί και το μυαλό μου. Ένιωσα για πρώτη φορά ότι απειλείται η ζωή μου και ήμουν έτοιμος να υψώσω λευκή σημαία. Ήταν η στιγμή που έμμελε να αλλάξει οριστικά την ζωή μου.
Η ζωή σας σώθηκε τελικά με μεταμόσχευση. Πώς ήταν η εμπειρία και η διαδικασία αυτή;
Η μεταμόσχευση ήπατος είναι ένα από τα πιο δύσκολα χειρουργεία στην ιατρική επιστήμη. Προσωπικά την θυμάμαι ως μια διαδρομή γεμάτη από έντονα συναισθήματα αγωνίας, αβεβαιότητας και αισιοδοξίας. Μια εμπειρία γεμάτη ανατροπές, δύσκολες στιγμές που είχε όμως αίσιο τέλος χάρη στο δικό μου Άγγελο.
Έχετε εκφράσει κατά καιρούς την ευγνωμοσύνη σας στην οικογένεια του δότη που πήρε αυτή την απόφαση. Τους γνωρίζετε προσωπικά;
Η νομοθεσία απαγορεύει την γνωριμία μεταξύ της οικογένειας του δότη και του ίδιου του λήπτη κυρίως για ηθικούς και συναισθηματικούς λόγους. Η αλήθεια είναι πως μετά την πανδημία θα επιχειρήσω μέσω του NHS και του Νοσοκομείου Queen Elizabeth στο Μπέρμιγχαμ να τους γνωρίσω. Ήδη έχω αποταθεί στο νοσοκομείο και είναι πρόθυμοι να με βοηθήσουν στην πραγματοποίηση αυτής της συνάντησης διότι υπάρχει λόγος. Ένας από τους στόχους μου είναι η παραγωγή ενός ντοκιμαντέρ για την ευαισθητοποίηση του κοινού για την δωρεά οργάνων, το οποίο θα ξεκινά με την γνωριμία της οικογένειας του δότη μου.
Τι ξέρετε για τον ίδιο το δότη;
Το μόνο που γνωρίζω είναι την ηλικία, το φύλο και την αιτία θανάτου. Ήταν ένας άντρας κοντά στα 50 και η αιτία θανάτου ήταν ρήξη ανευρύσματος εγκεφάλου.
Μετά από την προσωπική σας εμπειρία έχετε συνεισφέρει στην εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού για το θέμα της δωρεάς οργάνων. Πιστεύετε ότι σήμερα υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση;
Αυτή η προσπάθεια δεν είναι ατομική αλλά συλλογική. Υπάρχει περισσότερη ευαισθητοποίηση γιατί αρκετοί συνάδελφοι έχουν αγκαλιάσει την προσπάθεια που κάνουμε με αλλά μεταμοσχευμένα παιδιά για να επικοινωνήσουμε με τον κόσμο και να μοιραστούμε τις ιστορίες μας.
Αυτός ήταν και ο στόχος του βιβλίου «Υπάρχουν Άγγελοι» που γράψατε για την εμπειρία σας;
Ένιωσα την ανάγκη να μοιραστώ με τον κόσμο την γνώση και τα διδάγματα που απέκτησα μέσα από τα βιώματα ευελπιστώντας ότι θα καταφέρω να βοηθήσω ανθρώπους που αντιμετωπίζουν ένα σοβαρό πρόβλημα η περνούν από κάποια δοκιμασία στέλνοντας μηνύματα πίστης και ελπίδας. Και βεβαίως για να συνεισφέρω στην διάδοση της σπουδαιότητας του μηνύματος της δωρεάς οργάνων.
Πώς άλλαξε η δική σας ζωή μετά από αυτή την εμπειρία;
Οι περισσότεροι άνθρωποι οφείλουν την προσπάθεια για την μεταστροφή και αλλαγή του τρόπου ζωής τους σε κάποια δοκιμασία. Η δίκη μου δοκιμασία ήταν η τροχιοδεικτική βολή για να επανέλθω στον στόχο. Που είναι η αγάπη για την ζωή. Ένιωσα την ζωή μου να μπαίνει σε αβέβαιη προοπτική. Όταν πλησίασα στο θάνατο δεν φοβήθηκα, αλλά αντιλήφθηκα πως η ύλη μαζί με όλες τις εφήμερες χαρές και απολαύσεις μοιάζουν τόσο ασήμαντες. Ας μην περιμένουμε όμως τον θάνατο για να εκτιμήσουμε την ζωή, γιατί όταν θα έλθει απλά δεν θα υπάρχουμε.
Αναθεωρήσατε πράγματα όταν πλησιάσατε τόσο κοντά στο θάνατο;
Είχα την χαρά να γευτώ από πρώτο χέρι τις ευεργετικές ιδιότητες της προσευχής, ανακάλυψα δυνάμεις όπως η πίστη και η υπομονή που δεν ήξερα ότι διαθέτω σε αυτό τον βαθμό, ερωτεύτηκα με πάθος τη ζωή και συστήθηκα από την αρχή και με ειλικρίνεια στον εαυτό μου.
Σήμερα θα λέγατε ότι αυτό σας έκανε καλύτερο; Πιο συνειδητοποιημένο;
Ήταν μια διαδρομή γεμάτη από επώδυνες αλλά συνάμα και ωφέλιμες εμπειρίες που με βοήθησαν να προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος ως άνθρωπος, να βάζω υγιής στόχους και να μην τοποθετώ τον πήχη πέρα από τις δικές μου δυνάμεις και δυνατότητες.
Πώς περνάτε τον ελεύθερο σας χρόνο; Ποια είναι τα ενδιαφέροντα σας;
Προσπαθώ να γυμνάζομαι, διαβάζω και κάνω εξορμήσεις στη φύση παρέα με την φωτογραφική μου. Επίσης συμμετέχω στο συμβούλιο εθελοντών του Καραϊσκάκειου ιδρύματος, του μεγαλύτερου φορέα εθελοντισμού στην Κύπρο. Φέτος το Καραισκάκειο Ίδρυμα γιορτάζει 25 χρόνια προσφοράς και προγραμματίζονται αρκετές εκδηλώσεις στο πλαίσιο της οικονομικής του ενίσχυσης για στήριξη του οράματός του «για έναν κόσμο χωρίς λευχαιμία. Μέσα στα ενδιαφέροντα μου βεβαίως συγκαταλέγεται και το θέατρο κυρίως λόγω της αδερφικής μου φιλίας με το Λωρη Λοϊζίδη. Από το 2011 ανεβάζουμε θεατρικές παραγωγές. Τώρα αναμένουμε με αγωνία όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες να επιστρέψουμε με την θεατρική κωμωδία Συμπέθεροι από το Μπάκιγχαμ.
Ποιο είναι το πιο πολύτιμο μάθημα ζωής που έχετε πάρει;
Η μεγαλύτερη περιουσία στον άνθρωπο είναι υγεία. Οι πλούσιοι αυτής της γης είναι προσωρινοί διαχειριστές τον χρημάτων τους. Πλούσιος είναι αυτός που προσφέρει από το υστέρημα του. Όλοι μια μέρα θα φύγουμε. Προσωπικά δεν θα ήθελα να γράφει στο σταυρό μου «ο πλουσιότερος πεθαμένος».
Τι εύχεστε να ήξεραν όλοι οι άνθρωποι;
Η ανιδιοτελής αγάπη είναι το οξυγόνο της ψυχής. Δεν υπάρχει ομορφότερο πράγμα, όσο κτυπά η καρδιά σου, να δίνεις και από αυτό που έχεις αλλά και από αυτό που είσαι. Και κάτι ακόμα. Η ζωή επιστρέφει συμπεριφορές και είναι κανόνας. Μην πληγωσεις γιατί θα πληγωθείς διπλά. Η ζωή είναι το πιο πολύτιμο δώρο στον άνθρωπο. Μην περιμένεις την καταιγίδα για να εκτιμήσεις τον ήλιο.
