Το ημερολόγιο έγραφε 18 Οκτωβρίου και το ρολόι έδειχνε 4:25 το απόγευμα όταν το βασιλικό αεροπλάνο προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Λάρνακας. Μια επίσκεψη που τάραξε το νησί…
ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΦΩΤΙΟΥ
Φωτογραφίες: Αρχείο Φιλελεύθερου (Δημήτρης Βαττής)
Ευχαριστούμε το ξενοδοχείο Grand Resort Limassol για την παραχώρηση φωτογραφικού υλικού από την εκεί παρουσία της Βασίλισσας Ελισάβετ.
Για πρώτη φορά ένα κλειδί προκάλεσε τόσο θόρυβο… Η συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της πρωτεύουσας της 6ης Οκτωβρίου 1993, υπήρξε θυελλώδης. Η πρόθεση του δημάρχου Λέλλου Δημητριάδη να της αποδώσει το «Χρυσό Κλειδί» της πόλης, έμελλε να επιδεινώσει ακόμα περισσότερο την ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα εξαιτίας της καθόδου της Βασίλισσας Ελισάβετ στο νησί επ’ ευκαιρία της 29ης Συνόδου Κορυφής της Κοινοπολιτείας. Ακόμα, όμως, κι ο πνευματικός κόσμος της Κύπρου, ήταν διχασμένος για το σωστό και το λάθος αυτής της απόφασης. Ο Κώστας Μόντης, για παράδειγμα, δεν έβρισκε τίποτα κακό στην εισήγηση του Δημάρχου, ούτε συσχέτιζε τη Βασίλισσα με τις αποφάσεις των αγγλικών κυβερνήσεων. Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης από την άλλη, θεωρούσε ότι «η πνευματικότητα, η τιμή και αξιοπρέπεια, βρίσκονται στο “όχι”…».
Η πρόταση πέρασε τελικά με δεκατέσσερις ψήφους υπέρ και εννέα εναντίον… Μαθητές βγήκαν στους δρόμους, καθιστικές διαμαρτυρίες και απεργίες πείνας έλαβαν χώρα σε πλατείες, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων τόνιζαν ότι θα έπρεπε πρώτα να ζητήσει συγγνώμη για όσα διαδραματίστηκαν το 55-59, ιδίως για τους απαγχονισμούς… Ενδιαφέρον προκαλεί η στάση που τήρησε τότε ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α’, ο οποίος ήταν της άποψης ότι «η ευγένεια της φιλοξενίας», επιβάλλει άλλα. «Αν η Βρετανίδα μονάρχης επισκεφθεί την κυπριακή πρωτεύουσα, τότε θα να της δοθεί το κλειδί της πόλης» είχε πει. Σημειώνοντας, ωστόσο, ότι «θα έχει καλύτερο αποτέλεσμα αν η επίδοση του κλειδιού συνοδευθεί με τα λόγια ότι προσφέρεται σ’ αυτήν το κλειδί μιας διχοτομημένης από την εισβολή της Τουρκίας πόλεως»…
Δυο μέρες πριν από την επίσκεψη, ο Λέλλος Δημητριάδης ξεσπαθώνει και εκφράζει τα παράπονά του, για την προσωπική επίθεση που δέχθηκε. «Υπάρχουν θεσμοί που προδιαγράφουν κάποια θέσμια τα οποία είσαι υποχρεωμένος να ακολουθήσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι της προκειμένης περίπτωσης, δεν προηγήθηκε προβληματισμός, ούτε και σημαίνει ότι δεν με την απόφαση αυτή, ξεχνάμε τους ήρωες και τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Και μου κάνει εντύπωση η προσωπική επίθεση εναντίον του Δημάρχου προσωπικά. Ο Λέλλος δεν είναι λιγότερο πατριώτης απ’ όλους τους άλλους και δεν έχει ανάγκη από μαθήματα πατριωτισμού. Εκείνοι που αντιδρούν τυγχάνει απλώς να διαθέτουν κάποια στήλη ή το πολύ κανένα μούσι… Με εκπλήττει επίσης η ευθυνοφοβία μερικών που εκ των υστέρων, έριξαν την ευθύνη στο πρόσωπό μου. Η απόφαση λήφθηκε με την πλειοψηφία των δημοτικών συμβούλων ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ που είχαν όλο ο χρόνο να διαβουλευθούν με τα κόμματά τους…».
Ήταν Δευτέρα, το ημερολόγιο έγραφε 18 Οκτωβρίου και το ρολόι έδειχνε 4:25 το απόγευμα όταν το βασιλικό αεροπλάνο προσγειώθηκε τελικά στο αεροδρόμιο της Λάρνακας, μεταφέροντας την ευρισκόμενη επί 40 χρόνια -τότε- στο θρόνο του Ηνωμένου Βασιλείου, με τον Γλαύκο Κληρίδη να την υποδέχεται με στιγμιαία «καππακωτή» στη σκάλα του αεροπλάνου. Μια μέρα μετά, το πρωί της 19ης Οκτωβρίου, στις έντεκα η ώρα, η βασιλική Ρολς Ρόις στάθμευε μπροστά από την Πύλη Αμμοχώστου. Λίγα λεπτά αργότερα, ο Λέλλος Δημητριάδης έλεγε στην Αρχηγό της Κοινοπολιτείας: «Παρακαλώ την Αυτού Μεγαλειότητά σας να αποδεχθεί το κλειδί της μοιρασμένης Λευκωσίας». Η τελετή μέσα στην Πύλη, ήταν λιτή και σύντομη. Η βασίλισσα φορούσε ένα αεράτο φόρεμα με μπλε λουλούδια, ασορτί καπέλο με κόκκινη κορδέλα στη βάση του, άσπρα παπούτσια, άσπρα γάντια και κρατούσε στο χέρι άσπρη τσάντα. Έξω, γινόταν χαμός. Συγκεντρωμένοι φώναζαν «προδότες» και συνθήματα όπως: «Λέλλο ντροπή να δίνεις το κλειδί», «Το κρίμα της αγχόνης στο λαιμό σας»…
Η Σύνοδος των Αρχηγών Κρατών της Κοινοπολιτείας διεξήχθη, φυσικά, κανονικά, παρά τις αντιδράσεις και τις έντονες κινητοποιήσεις μεγάλης μερίδας του κόσμου στους δρόμους. Η Βασίλισσα Ελισάβετ, η οποία διέμεινε εν πλω, στη βασιλική θαλαμηγό που κατέπλευσε στην Κύπρο για τον σκοπό αυτό, εκτός από τη Λευκωσία όπου επισκέφτηκε μεταξύ άλλων το στρατιωτικό φυλάκιο παρά τον προμαχώνα Ρόκα και ενημερώθηκε για την κατάσταση στο νησί μετά την τουρκική εισβολή, αλλά και την Αγγλική Σχολή, φιλοξενήθηκε επίσης στη Λεμεσό. Έλαβε μέρος σε δεξίωση στο ξενοδοχείο Hawaii, σημερινό Grand Resort Limassol, ξεναγήθηκε στο Κάστρο του Κολοσσίου από τον Δήμαρχο της πόλης Αντώνη Χατζηπαύλου, παρακολούθησε εκδήλωση προς τιμή της στο αρχαίο θέατρο του Κουρίου… Και απήλθε. Αξίζει να σημειωθεί ότι εκείνη ήταν η δεύτερη φορά που η Βασίλισσα Ελισάβετ επισκεπτόταν την Κύπρο. Η πρώτη ήταν το 1961, ένα χρόνο μετά την ανεξαρτησία, καθοδόν προς την Ινδία. Την υποδέχθηκε ο πρόεδρος, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο αντιπρόεδρος Δρ. Φαζίλ Κιουτσούκ…
Περιοδικό Down Town
