Τι συμβαίνει όταν το άτομο δεν νιώθει σεξουαλική έλξη για κανένα; Μπορεί να συμβεί; Γίνεται ένας άνθρωπος να μη θέλει ποτέ να κάνει σεξ; Και αν ναι, είναι «φυσιολογικό»;
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός του ατόμου προσδιορίζεται από την έλξη που νιώθει απέναντι σε άλλα άτομα, αν δηλαδή έλκεται από άτομα του ιδίου ή του αντίθετου φύλου ή και από τα δύο. Με αυτά τα δεδομένα, οι όροι που μας είναι πιο γνώριμοι είναι η ετεροφυλοφιλία, η ομοφυλοφιλία και σχετικά πιο πρόσφατα η αμφισεξουαλικότητα.
Η έλλειψη έλξης
Κάποιοι ενδεχομένως να έχουν ακούσει τον όρο ασεξουαλικότητα (από την αγγλική λέξη asexuality). Ο συγκεκριμένος ορισμός χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει την αφυλετική αναπαραγωγή των κατώτερων οργανισμών (αμοιβάδες, σκουλήκια, μύκητες).
Χρησιμοποιήθηκε ακόμα για να προσδιορίσει την αδυναμία κάποιων ανθρώπων να έχουν σεξουαλική ζωή εξαιτίας της έλλειψης γεννητικών οργάνων ή άλλων παθολογικών καταστάσεων.
Ο σύγχρονος ορισμός περιγράφει την ασεξουαλικότητα ως την έλλειψη σεξουαλικής έλξης. Οι ασεξουαλικοί δεν βρίσκουν τους άλλους ποθητούς χωρίς αυτό να είναι θέμα επιλογής- ακριβώς όπως συμβαίνει και με την ομοφυλοφιλία ή την ετεροφυλία.
Ο ορισμός αυτός στηρίζεται επίσημα από επιστήμονες και ερευνητικά δεδομένα, ενώ η ασεξουαλικότητα έχει αναγνωριστεί ως σεξουαλικός προσανατολισμός από τον Αμερικανικό Σύλλογο Ψυχολόγων (APA). Το ποσοστό των ασεξουαλικών στο γενικό πληθυσμό τοποθετείται περίπου στο 1%, αριθμός που υποστηρίζεται και από σχετικές έρευνες.
Δεν είναι ψυχική νόσος
Συχνά η ασεξουαλικότητα συγχέεται με την υποτονική σεξουαλική επιθυμία ενώ γίνεται αντιληπτή ως διαταραχή ή ως κάποιο πρόβλημα που πρέπει να διορθωθεί. Οι ίδιοι οι ασεξουαλικοί όμως απορρίπτουν τέτοιους ισχυρισμούς, νιώθοντας απόλυτα υγιείς ψυχικά και χωρίς να βιώνουν οποιαδήποτε δυσλειτουργία.
Πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν αυτή τη θέση, αναφέροντας πως η ασεξουαλικότητα δεν αποτελεί ούτε ψυχική νόσο, ούτε σεξουαλική δυσλειτουργία, ούτε και χρήζει διόρθωσης.
Βασική διαφοροποίηση από τη διαταραχή υποτονικής σεξουαλικής επιθυμίας αποτελεί το γεγονός ότι ο ασεξουαλικός δεν νιώθει δυσφορία μέσα από την κατάσταση- δεν τη θεωρεί πρόβλημα, ενώ ο όρος δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια παθολογική κατάσταση.
Τα ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν επίσης πως τα ποσοστά ψυχικής νόσου στον πληθυσμό των ασεξουαλικών, είναι παρόμοια με εκείνα του γενικού πληθυσμού, τόσο για τους άνδρες όσο και τις γυναίκες.
Ρομαντικοί και «Αromantics»
Στην επίσημη ιστοσελίδα των αμφισεξουαλικών AVEN (Asexual Visibility and Education Network) αναφέρεται ότι οι ασεξουαλικοί δεν είναι άνθρωποι απομονωμένοι, δυστυχισμένοι, με κακή ποιότητα ζωής και τραυματικές εμπειρίες.
Πρόκειται για ανθρώπους που επιθυμούν και αναπτύσσουν υγιείς κοινωνικές σχέσεις, ενώ αρκετοί διατηρούν ερωτικές σχέσεις, με έμφαση βέβαια στο ρομαντικό στοιχείο και όχι στο σεξουαλικό. Επομένως, κάποιοι μπορεί να επιθυμούν ρομαντικές σχέσεις και οικειότητα, ενώ κάποιοι άλλοι δεν επιθυμούν ούτε ρομαντικές σχέσεις και προσδιορίζονται ως «aromantics».
Ακόμα και στις περιπτώσεις που τα άτομα δεν επιθυμούν να ανήκουν σε σχέση, έχουν επαρκή κοινωνικότητα, εξακολουθούν να έχουν ικανοποιητικές φιλικές σχέσεις και αλληλεπιδράσεις. Όσον αφορά την έλξη, αρκετοί ασεξουαλικοί δηλώνουν πως μπορεί να νιώσουν κάποιες φορές σεξουαλική έλξη χωρίς όμως να συνοδεύεται από την ανάγκη για σεξουαλική εκτόνωση.
Να υπογραμμίσουμε επίσης πως η ασεξουαλικότητα δεν σημαίνει έλλειψη ή αδυναμία διέγερσης. Για τους ασεξουαλικούς η διέγερση είναι μια φυσιολογική αντίδραση που όμως δεν τους ξυπνάει την επιθυμία να συνευρεθούν σεξουαλικά με κάποιον άλλον, ενώ κάποιοι εξ αυτών μπορεί και να αυνανίζονται περιστασιακά.
Tips
Επιλογή και όχι υποκρισία
Μέσα από την παραπληροφόρηση που συνοδεύει συχνά την ασεξουαλικότητα, τα άτομα αυτά θεωρούνται «κρυφοί» ομοφυλόφιλοι, ότι δηλαδή καλύπτονται πίσω από την ταμπέλα τής ασεξουαλικότητας για να μην εκτεθούν στον κοινωνικό περίγυρο.
Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό μπορεί να ισχύει, χωρίς όμως να αποτελεί την πλειοψηφία και χωρίς φυσικά να περιγράφει την ουσία τού τι σημαίνει να είναι κανείς ασεξουαλικός. Υπάρχουν άτομα που είτε λόγω ηθικό-θρησκευτικών πεποιθήσεων των ιδίων και του οικογενειακού περίγυρου, είτε εξαιτίας του κοινωνικού στίγματος, υιοθετούν μια ασεξουαλική στάση ζωής.
Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως πρόκειται για την επιλογή κάποιου να μην εμπλέκεται σεξουαλικά και όχι για έλλειψη σεξουαλικής έλξης.
Με τη ΘΕΚΛΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ψυχολόγος
Ιατρικό Κέντρο Σεξουαλικής Υγείας Θάνου Ασκητή
Περιοδικό Life, τεύχος 102
