Μια εφαρμογή «σαρώνει» τον πλανήτη σαν πυρετός, ιντριγκάροντας τα media, τα οποία ήδη την αποκαλούν «το Instagram της γενιάς Ζ». Γιατί όλοι κάνουν TikTok;
ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΑ ΚΑΣΤΑΝΗ
H JLo και ο Alex Rodriguez χορεύουν, φορώντας ο ένας τα ρούχα του άλλου, η Μαρία Σολωμού έχει «καταπιεί» την Ντένη Μαρκορά, ο Justin Bieber ξυρίζει το μουστάκι του και post-άρει τα καλύτερα videos των fans του που ανταποκρίθηκαν στο challenge να χορογραφήσουν το καινούριο του τραγούδι «Come Around me», ο Νίκος Μουτσινάς κάνει lip-syncing με την Τζέλλα Δελαφράγκα και η Μαίρη Συνατσάκη χορεύει το απόλυτο σουξέ της καραντίνας 2020: «Ι m bored in the house». Όλα, πια, συμβαίνουν στο TikTok.
Καταγράφοντας σχεδόν 1,5 δισεκατομμύριο ενεργούς μηνιαίους χρήστες (!), το TikTok ήταν η εφαρμογή με τα περισσότερα downloads το 2019 κι αναμένεται να κάνει νέο ρεκόρ μέσα στο 2020 – ενδεικτικά, στην Ελλάδα μόνο, και μόνο την περίοδο 10-25 Μαρτίου (σ.σ. το χρονικό διάστημα που πρωτομπήκαν σε εφαρμογή τα μέτρα περιορισμού για να προληφθεί η εξάπλωση της COVID-19), βρέθηκε στην κορυφή της λίστας με τα social media apps γενικού ενδιαφέροντος που επέλεξαν να «κατεβάσουν» οι Έλληνες χρήστες κινητών iPhone και Android: είχε 108.000 downloads (!), σύμφωνα με στοιχεία της εταιρίας ανάλυσης δεδομένων τεχνολογικών εφαρμογών Sensor Tower. Το Skype, ήρθε δεύτερο. Τα ίδια στοιχεία δείχνουν πως ο μέσος χρήστης του app, αφιερώνει στο TikTok 52 λεπτά ημερησίως. Είναι υπερβολικά πολύς χρόνος – αλλά ο χρόνος είναι το μόνο πράγμα, με το οποίο μπορεί να γίνει κανείς «σπάταλος» σε μια καραντίνα…
TIK TOK, TO ΑPP ΠΟΥ ΑΓΑΠΟΥΝ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ
Τι είναι το TikTok; Πολύ συνοπτικά μια εφαρμογή που δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη της να δημιουργήσει ένα σύντομο music video, διάρκειας 3-15 δευτερολέπτων και σύντομα videos που παίζουν σε «λούπα» από 3 ως 60 δευτερόλεπτα. Το περιεχόμενό τους ποικίλλει – μπορεί να είναι dance challenges, memes, ανέκδοτα, φάρσες, παρωδίες γνωστών τραγουδιών, lip-syncing με ατάκες γνωστών τηλεοπτικών σειρών και γενικά οποιαδήποτε πιθανή ή απίθανη, διασκεδαστική, φρικαλέα σαχλαμάρα κατεβάσει ο νους των -κατά κανόνα- νεαρών χρηστών του (σ.σ. για την ιστορία, ας σημειωθεί πως το 26% των TikTokers είναι 18-24 ετών, ενώ ένα εντυπωσιακό 50% δηλώνει «μικρότερο από 34»).
Σύμφωνα με τους γκουρού της τεχνολογίας, το ΤikTok «στηρίζεται στην απαίτηση των εφήβων να βρίσκονται διαρκώς “μπροστά” από τα πράγματα, να δοκιμάζουν καινούρια trends, διεγείροντας την επιθυμία τους για διαρκή αλλαγή και ικανοποιώντας παράλληλα την περιέργειά τους για τις ζωές των άλλων». Χάρη στην τρέλα, το πάθος, την εφευρετικότητα και τη δημιουργική φαντασία των χρηστών του, το TikTok κατάφερε να κερδίσει το «κοινό» των άλλων, μεγάλων παραδοσιακών κοινωνικών δικτύων, όπως π.χ. το Instagram ή το Snapchat, και να αποκτήσει τη δική του «αφοσιωμένη» celebrity κοινότητα (o Bieber, η Lizzo, η Taylor Swift, η Cardi B, είναι μερικοί από τους stars που ανεβάζουν διαρκώς βιντεάκια στο TikTok και κερδίζουν, ήδη, τεράστια ποσά από τα endorsments των προϊόντων που προωθούν…).
Το μεγαλύτερο ατού της συγκεκριμένης εφαρμογής φαίνεται πως είναι ότι «εμπλέκει» αμέσως τον χρήστη -σχεδόν τον αναγκάζει να διαδρά με τους άλλους- από τη στιγμή που θα πατήσει log-in. Πώς το πετυχαίνει; Όχι μέσω άλλων χρηστών ή followers, αλλά μέσω ενός διαρκώς εξελισσόμενου αλγόριθμου τεχνητής νοημοσύνης, στον οποίο έχει αφιερώσει τη ζωή του ο «εφευρέτης» του TikTok: ο ιδιοφυής 37χρονος software engineer Zhang Yiming.
ENΑΣ ΛΙΓΟΜΙΛΗΤΟΣ ΚΡΟΙΣΟΣ
Ντροπαλός και λιγομίλητος με ένα ζευγάρι ανήσυχα μάτια κρυμμένα πίσω από μεγάλα γυαλιά που τον κάνουν να μοιάζει με τυπικό tech-freak, ο Yiming ξεκίνησε την πορεία του προς τις λίστες των «40 πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη κάτω των 40», από το ταξιδιωτικό site Kuxun.cn. Πέρασε από τη Microsoft ένα φεγγάρι (αλλά έφυγε πριν κλείσει χρόνο, γιατί ένιωθε «να τον πνίγουν οι κανονισμοί της εταιρίας»), επιχείρησε να στήσει έναν κινέζικο «κλώνο» του Twitter, το Fanfou, και απέτυχε παταγωδώς. Μετακινήθηκε, πούλησε, αγόρασε, οραματίστηκε. Ώσπου, το 2012, λάνσαρε το Toutiao: μια ενημερωτική πλατφόρμα ειδήσεων και πληροφοριών, η οποία χρησιμοποιούσε έναν εξελιγμένο αλγόριθμο ανάλυσης δεδομένων, ώστε να «τροφοδοτεί» κάθε χρήστη με το περιεχόμενο που τον ενδιέφερε.
Το Toutiao (σ.σ. 1,3 δισεκατομμύρια χρήστες μέσα σε 3 χρόνια, με μέσο όρο παραμονής στην πλατφόρμα τα 76 λεπτά), ήταν η «κότα με τα χρυσά αυγά» που έκανε τον Yiming πάμπλουτο και τη «μητέρα-εταιρία» του, την ByteDance μια από τις πιο γρήγορα ανερχόμενες start-ups του πλανήτη με έσοδα 7.200.000.000 δολάρια. H επόμενη ιδιοφυής κίνησή του, ήταν να εξαγοράσει το 2017 το musical.ly (ένα app με που συνδύαζε δημοφιλή τραγούδια με videos μικρής διάρκειας, πολύ δημοφιλές στους Αμερικανούς εφήβους) και να το «παντρέψει» με το δικό του Douyin, μια κινέζικη εφαρμογή της ίδιας λογικής. Και εγένετο ΤikTok…
Δεν ήταν ένα εύκολο project – ούτε καν για τον ιδρυτή του. «Για πολλούς μήνες απλώς κοιτούσα βίντεο στο TikTok, χωρίς να ανεβάζω ποτέ τίποτα. Αργότερα, αποφασίσαμε ότι θα ήταν υποχρεωτικό για όλα τα μέλη της ομάδας όχι μόνο να ανεβάζουν τα δικά τους βίντεο, αλλά και να συγκεντρώνουν συγκεκριμένο αριθμό likes. Διαφορετικά, θα έπρεπε να πάρουν κάμψεις. Ήταν ένα μεγάλο άλμα για μένα», εξομολογήθηκε σε παλαιότερη συνέντευξή του ο δισεκατομμυριούχος πλέον Υiming, ο οποίος, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του αμερικανικού οικονομικού Τύπου είναι ο 9ος πλουσιότερος πολίτης της Κίνας – η προσωπική περιουσία του, υπολογίζεται σε 16.2 δισεκατομμύρια δολάρια.
O «ΠΟΛΕΜΟΣ» ΜΕ ΤΟN ΖUCKERBERG ΚΑΙ ΟΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ
Από τότε, σχεδόν, που ντεμπουτάρισε και σε όλη την τρελή του πορεία προς την κορυφή, το TikTok σέρνει πίσω του μια «ουρά» από φήμες, θεωρίες συνωμοσίας, που το συνδέουν με τον ISIS, κατηγορίες για λογοκρισία (σ.σ. ο Yiming έχει δεσμευτεί δημόσια πως η ByteDance θα συνεργάζεται με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας και θα προωθεί τις πολιτικές του…) για «φακελώματα», για έλλειψη δημοκρατίας. Οι επικριτές του, σημειώνουν πως η επιτυχία του TikTok οφείλεται, κατά ένα μέρος, στο ότι το Instagram, που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντίπαλο δέος, είναι απαγορευμένο στην κινεζική επικράτεια. Ο Mark Zuckerberg -o οποίος, σημειωτέον, είχε επίσης επιχειρήσει να εξαγοράσει την εταιρία Μusical.ly, χωρίς επιτυχία- επέκρινε την πλατφόρμα που λογοκρίνει τους χρήστες της και «απομακρύνει» περιεχόμενο που ενδέχεται να ενοχλήσει την κινέζικη κυβέρνηση.
«Ο Ζuckerberg επιτίθεται στο TikTok, γιατί είναι το μόνο πράγμα που το Facebook δεν μπορεί να νικήσει», είναι η απάντηση σε αυτές τις κατηγορίες – τι κακό μπορεί να κρύβεται πίσω από βιντεάκια με δρωμένους εφήβους που χορεύουν ξετρελαμένοι το «Oh Nanana» Footshake Dance Challenge; Κι, ωστόσο, φαίνεται πως ο ζωηρός, πολύχρωμος, αγγελικά πλασμένος κόσμος του TikTok, έχει «γκρίζες» ζώνες. Μια από αυτές είναι πως η πολιτική χρήσης του app απαγορεύει οποιαδήποτε αναφορά στον Putin, τον Trump, τον Obama, τον Εrdogan.
Το ίδιο συμβαίνει και με τα βίντεο LGBTQ περιεχομένου -ακόμα και δυο αγόρια ή δύο κορίτσια να κρατιούνται χέρι-χέρι- που ανεβαίνουν από χώρες στις οποίες η ομοφυλοφιλία βρίσκεται εκτός νόμου ή διώκεται. Και φυσικά όποιος τολμήσει να ασκήσει κριτική στην πολιτική ελίτ της Κίνας ή θεωρηθεί απειλητικός για την εθνική ασφάλεια εξοστρακίζεται από τη διαδικτυακή κοινότητα σε χρόνο μηδέν.
Και κάτι ακόμα χειρότερο: πρόσφατα, η σελίδα ερευνητικής δημοσιογραφίας «The Intercept», έφερε στο φως εσωτερική αλληλογραφία της ByteDance που προτρέπει τους διαχειριστές του application να αποκλείουν από τη σελίδα «For You», οποιονδήποτε χρήστη μοιάζει «πολύ φτωχός ή πολύ άσχημος» ή έχει αναπηρίες και «σωματικές δυσμορφίες», όπως π.χ. μεγάλη κοιλιά (!) – κι αυτό διότι αν η εμφάνιση του χρήστη ή το background του video δεν είναι καλό, τότε το περιεχόμενό του θα είναι «λιγότερο ελκυστικό» και άρα «όχι αρκετά αξιόλογο» (sic), ώστε να προταθεί σε νέους χρήστες. Από την πλευρά του ΤikTok, η απάντηση ήταν πως αυτές οι οδηγίες που περιγράφονται στα έγγραφα συνιστούν μια «αρχική, άκομψη προσπάθεια να προληφθεί το bullying σε βάρος των χρηστών» του app. Πρόκειται, εξηγούν για πρακτικές που έχουν πλέον εγκαταλειφθεί…
