Ένα αφιέρωμα στις πρώτες κυρίες που άφησαν το σημάδι τους στο πιο διάσημο σπίτι στον κόσμο, λίγο πριν η Μελάνια Τραμπ αφήσει το δικό της.
Επιμέλεια: Μελίνα Κολιτσοπούλου
Report: Barry Byrne
Είναι το πιο διάσημο σπίτι στον κόσμο, ορόσημο και διαρκές σύμβολο της αμερικανικής δημοκρατίας. Κι ενώ το εξωτερικό του Λευκού Οίκου χρειάζεται περίπου 2.200 λίτρα χρώματος για να βαφτεί, είναι το εσωτερικό του, και ειδικά τα ιδιαίτερα διαμερίσματα της πιο εκτεθειμένης στη δημοσιότητα οικογένειας στον κόσμο, που εξάπτουν τη φαντασία. Κάθε φορά που ένας νέος Πρόεδρος μετακομίζει στο κτίριο της Πενσιλβάνια Άβενιου 1600, μια από τις πρώτες αποφάσεις που πρέπει να πάρει έχει να κάνει με τη διακόσμηση των δημόσιων και μη χώρων του, όχι όμως ελαφρά τη καρδία, καθώς αυτές αποτελούν μια δήλωση του πώς ο ίδιος και η οικογένειά του αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, απέναντι σ’ έναν κόσμο που τους παρατηρεί προσεκτικά.
Η διακόσμηση του Λευκού Οίκου μπορεί να δώσει τον τόνο της διακυβέρνησης του εκάστοτε Προέδρου: το μπλε και χρυσό Οβάλ Γραφείο του Νίξον θεωρήθηκε αυτοκρατορικό, ενώ του Τζίμι Κάρτερ θλιβερό. Ο Λευκός Οίκος των Ρίγκαν χαρακτηρίστηκε χολιγουντιανός, του Τζορτζ Μπους έκλινε προς τα βρετανικά αισθητικά πρότυπα και των Κένεντι προς τα γαλλικά. Αντιμέτωποι μ’ αυτό το «ναρκοπέδιο» των δημοσίων σχέσεων, οι Πρόεδροι κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν: μεταβιβάζουν τη σχετική ευθύνη στην Πρώτη Κυρία, η οποία έχει διαθέσιμο έναν προϋπολογισμό περίπου 100.000 ευρώ και την ελευθερία επιλογής από μια τεράστια, υψηλής ασφάλειας αποθήκη, γεμάτη θησαυρούς τέχνης και έπιπλα. Έτσι, υπάρχει κάθε περιθώριο πλήρους αναδιαμόρφωσης των ιδιαίτερων διαμερισμάτων της οικογένειας και του Οβάλ Γραφείου, ενώ τα ιστορικά δωμάτια προστατεύονται από την Επιτροπή για τη Διατήρηση του Λευκού Οίκου.
Το ότι ο Λευκός Οίκος είναι ένα σύμβολο εξουσίας κι ένα οικογενειακό σπίτι όσο και de facto μουσείο της αμερικανικής ιστορίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην Τζάκι Κένεντι, η οποία ένιωσε φρίκη όταν αντίκρισε τους μονότονους χώρους του το 1961. «Από τη στιγμή που έμαθα πως ο Τζακ επρόκειτο να θέσει υποψηφιότητα για Πρόεδρος, ήξερα ότι ο Λευκός Οίκος θα ήταν ένα από τα κύρια έργα μου, αν κέρδιζε», δήλωσε χρόνια μετά. Έτσι άρχισε να δουλεύει πάνω στη μεταμόρφωση της νούμερο ένα διεύθυνσης της Αμερικής και, παρά τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις, το ταλέντο της άφησε μόνιμη κληρονομιά. Η Τζάκι συνειδητοποίησε γρήγορα πως υπήρχε πολύ μικρή ιστορία σ’ αυτό το κτίσμα, που είχε ανοικοδομηθεί μια δεκαετία νωρίτερα από τον Πρόεδρο Τρούμαν και όλα τα έπιπλά του ήταν από γερές, αλλά άψυχες ρέπλικες.
Ήταν η αρχή μιας συναρπαστικής περιπέτειας, καθώς η Τζάκι, μαζί με την επιμελήτρια Λορέν Πιρς, άρχισαν την αναζήτηση σε διάφορες υπόγειες γωνιές για να ξεθάψουν κρυμμένους θησαυρούς. Μεταξύ άλλων, ανακάλυψαν ένα κακοποιημένο γραφείο από ξύλο βελανιδιάς. Μια εγχάρακτη επιγραφή τους αποκάλυψε ότι είχε σταλεί στον Πρόεδρο Χέις, το 1878, από τη βασίλισσα της Αγγλίας, και ήταν φτιαγμένο από τα ξύλα του βρετανικού πλοίου «HMS Resolute», που παγιδεύτηκε στους πάγους της Αρκτικής το 1854. Αυτό ανακαινίστηκε υπέροχα και έγινε το γραφείο του JFK και των μετέπειτα Προέδρων στο Οβάλ Γραφείο. Αφού εξαντλήθηκε κάθε αραχνιασμένη γωνιά του Λευκού Οίκου, η Τζάκι ξεκίνησε σταυροφορία για την απόκτηση αντικών, μέσα από δωρεές και οικονομική ενίσχυση από το κοινό.
Οι καλύτερες οικογένειες της Αμερικής και οι απλοί πολίτες ανταποκρίθηκαν γενναιόδωρα –ακόμα και ο φημισμένος μπουρλέσκ τσιγγάνος καλλιτέχνης Ρόουζ Λι έστειλε ένα κρεβάτι– και η Τζάκι έβαζε τις βάσεις μιας σπουδαίας συλλογής. Εν τω μεταξύ, στρατολόγησε τον διαπρεπή Αμερικανό μελετητή επίπλων, Χένρι Φράνσις ντι Πον, ιδρυτή του Μουσείου «Winterthur», και τον έθεσε επικεφαλής της Επιτροπής Καλών Τεχνών. Ο Στεφάν Μπουντέν επιστρατεύτηκε αφού απολύθηκε η συνεργάτιδά της, Σίστερ Πάρκις, αφενός γιατί υπερέβη κατά πολύ τον προϋπολογισμό, αφετέρου γιατί έκανε παρατήρηση στην κόρη της, Κάρολαϊν, όταν την είδε να ακουμπάει τα πόδια της σ’ ένα τραπεζάκι. Ο διακοσμητής του φημισμένου γαλλικού οίκου Jansen εντυπωσίασε την Πρώτη Κυρία με τη δουλειά του στο Κόκκινο και το Μπλε δωμάτιο, κι εκείνη του έδωσε αυξημένες αρμοδιότητες, που του επέτρεψαν να δημιουργήσει ένα εκλεπτισμένο περιβάλλον στον Λευκό Οίκο, που δεν είχε υπάρξει ποτέ μέχρι τότε και για πολλούς δεν υπάρχει αντίστοιχο μέχρι σήμερα.
Έχοντας βαθιά επίγνωση ότι ο Λευκός Οίκος ήταν ένα ζωντανό, εξελισσόμενο σπίτι, η Τζάκι αποφάσισε πως δωμάτια με ενιαίο ύφος διακόσμησης δεν ταιριάζουν σ’ ένα κτίριο που θα έπρεπε ν’ αντανακλά την ιστορία της χώρας. Όταν ο Μπουντέν τελείωσε τη διακόσμηση των δωματίων, ακόμη και οι επιμελητές των Βερσαλλιών «Έγιναν καταπράσινοι από ζήλια» όπως καυχήθηκε η Τζάκι! Εξπέρ στις δημόσιες σχέσεις, προσκάλεσε το περιοδικό «Life» να παρακολουθήσει τη διαδικασία της μεταμόρφωσης των χώρων. Η τηλεοπτική κάλυψη της αποκατάστασης του Λευκού Οίκου με ξεναγό την ίδια καθήλωσε 80 εκατομμύρια τηλεθεατές και της απέφερε ένα τιμητικό Emmy!
Είκοσι χρόνια αργότερα, η Νάνσι Ρίγκαν θεώρησε πως το σπίτι είχε αρχίσει να φθίνει. Συνεργαζόμενη με τον διακοσμητή του Μπέβερλι Χιλς, Τεντ Γκράμπερ, στους πελάτες του οποίου περιλαμβανόταν και η Τζόαν Κρόφορντ, έδωσε στους χώρους μια χολιγουντιανή όψη, που κόστισε περίπου 1 εκατομμύριο ευρώ, με το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων να προέρχονται από ιδιωτικές δωρεές. Η προεδρική κρεβατοκάμαρα είχε ζωγραφισμένη στο χέρι κινεζική ταπετσαρία, καθώς κι ένα χρυσό καθρέφτη, ωστόσο κάποιοι είπαν πως ο Γκράμπερ δημιούργησε ένα χάος στην τραπεζαρία, μετατρέποντάς τη σε «Μεσοαστικό δωμάτιο πρωινού, βάφοντας όλα τα ξύλινα έπιπλα κίτρινα».
Οι επόμενοι ένοικοι του Λευκού Οίκου ήταν ο Τζορτζ και η Μπάρμπαρα Μπους, οι οποίοι δέχτηκαν επίσης πυρά για την αισθητική τους, όταν ο διακοσμητής τους, Μαρκ Χάμπτον, αντικατέστησε επιλογές της Τζάκι με κάποιες που χαρακτηρίστηκαν «φτηνές». Στους Κλίντον δεν άρεσε καθόλου η καθωσπρέπει αισθητική των Μπους, γι’ αυτό έβαλαν το διακοσμητή τους, Κάκι Χόκερσμιθ, να τους μεταφέρει στην βικτοριανή εποχή.
Στο Οβάλ Γραφείο «Ο πρόεδρος ήθελε μια ισχυρή πατριωτική δήλωση – κόκκινο, μπλε και χρυσό», δήλωσε εκείνος. «Αντανακλούσε την προσωπική του ενέργεια». Η πρώην βοηθός της Τζάκι, Τζάνετ Φέλτον-Κούπερ, δεν εντυπωσιάστηκε: «Είναι γεμάτο με πράγματα, αλλά όχι πολύ όμορφα», εκτίμησε.
Ωστόσο, ο υπεύθυνος αποκαταστάσεων, Τζέιμς Άμποτ, ήταν πιο ευγενικός, επαινώντας την προσοχή των Κλίντον στη λεπτομέρεια. Όταν η Λόρα Μπους πήρε τα κλειδιά, επέλεξε ουδέτερα χρώματα με τη βοήθεια του διακοσμητή της, Κένεθ Μπλέιζινγκεϊμ, και μαζί μετέτρεψαν το Οβάλ Γραφείο «Σ’ ένα ηλιόλουστο χώρο που έδειχνε πως ένας αισιόδοξος άνθρωπος εργαζόταν εκεί».
Οκτώ χρόνια αργότερα «Προτεραιότητα για τη Μισέλ Ομπάμα ήταν να φτιάξει τα δωμάτια της Μάλια και της Σάσα, καθώς κι ένα δωμάτιο για τη μητέρα της», θυμάται η σύμβουλός της, Μισέλ Γουίνετ, καθώς «Το πιο σημαντικό πράγμα για εκείνη ήταν να εξασφαλίσει την άνεση της οικογένειάς της».
Η Πρώτη Κυρία και ο σχεδιαστής Μάικλ Σμιθ συνεργάστηκαν, γνωρίζοντας καλά τη συμβολική δύναμη που έχουν οι αλλαγές στον Λευκό Οίκο. «Επιλέξαμε καλλιτέχνες και σχεδιαστές που ποτέ πριν δεν είχαν εργαστεί εκεί», είπε ο Σμιθ. Έργα αφηρημένης και σύγχρονης τέχνης τοποθετήθηκαν στα ιδιαίτερα διαμερίσματα και τα γραφεία, συμπεριλαμβανομένου ενός έργου της Άλμα Τόμας, της πρώτης Αφροαμερικανής καλλιτέχνιδας στους χώρους του. «Χάρη στον Μάικλ Σμιθ, τα ιδιαίτερα διαμερίσματά μας δεν καθρεφτίζουν μόνο το γούστο μας, αλλά αντανακλούν και την ένδοξη ιστορία αυτού του κτιρίου», δήλωσε η Μισέλ Ομπάμα.
Τι θα φέρουν, λοιπόν, ο Ντόναλντ και η Μελάνια Τραμπ στον Λευκό Οίκο; Η Πρώτη Κυρία αναζήτησε τις υπηρεσίες του Ταμ Κανάλικαμ, Αμερικανού σχεδιαστή με καταγωγή από το Λάος και πάθος για τα κτίρια του 18ου αιώνα και την παραδοσιακή βρετανική και ιρλανδέζικη εσωτερική διακόσμηση. «Η Πρώτη Κυρία έχει βαθιά εκτίμηση στις ιστορικές πτυχές και με την τεχνογνωσία του Ταμ εστιάζει σ’ ένα συνδυασμό κομψότητας και άνεσης στους χώρους που ο Πρόεδρος, η ίδια και ο γιος τους θα περνούν χρόνο», λέει η Στέφανι Γουίνστον Γουόλκοφ, σύμβουλος της Μελάνια Τραμπ. Αν και η αγάπη του συζύγου της για την υπερβολή είναι γνωστή, ο ίδιος υποσχέθηκε, κόντρα σε όσα μας έχει συνηθίσει, αυτοσυγκράτηση, δηλώνοντας: «Ίσως να τον αγγίξω λίγο. Αλλά ο Λευκός Οίκος είναι πολύ ιδιαίτερος, δε θέλεις να τον αλλάξεις πολύ», ανέφερε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ.
