Της Ελένης Ζένιου, MSc
Όλοι θέλουμε το καλύτερο για τα παιδιά μας. Θέλουμε όμως επίσης, να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να γίνουν το καλύτερο που μπορούν. Έτσι θεωρούμε (και όχι άδικα), ότι θα έχουν τις καλύτερες ευκαιρίες στη ζωή.
Η μουσική εκπαίδευση θεωρείται συχνά πολυτέλεια. Ακούμε μουσική για διασκέδαση, για χαλάρωση, ή απλά μόνο και μόνο για να σπάσουμε τη σιωπή, όταν αυτή αρχίζει να μας κουράζει. Κι όταν διαλέγουμε δραστηριότητες για το παιδί μας, επικεντρωνόμαστε σ’ αυτές που θεωρούμε πιο χρήσιμες, αυτές που θα τους δώσουν ικανότητες που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν αργότερα στη ζωή τους. Τη μουσική μπορεί να την ακούσει και να την απολαύσει ο καθένας, χωρίς εκπαίδευση, άρα γιατί να σπαταλάτε τον πολύτιμο χρόνο σας, κι αυτόν του παιδιού σας, σε μαθήματα μουσικής;
Κι όμως, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Ναι, ο καθένας μπορεί ν’ ακούσει μουσική. Όλοι μπορούν να την εκτιμήσουν. Πόσοι από μας, όμως, μπορούν να παίξουν; Και γιατί παίρνει τόσο χρόνο για να μάθει κάποιος να παίζει ένα μουσικό όργανο;
Οι περισσότερες δραστηριότητες ελέγχονται μόνο από το ένα ημισφαίριο του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, τα μαθηματικά και οι γλώσσες είναι ευθύνη του αριστερού. Ο χωροταξικός συλλογισμός, η αναγνώριση προσώπων, οι καλλιτεχνικές τάσεις ελέγχονται από το δεξί. Το να παίζει, όμως, κάποιος μουσική, είναι μια διαδικασία που αξιοποιεί ολόκληρο τον εγκέφαλο. Και ως τέτοια, είναι μια διαδικασία η οποία αναπτύσσει και εκπαιδεύει ολόκληρο τον εγκέφαλο. Δημιουργεί συνδέσεις ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια, και έτσι παρέχει δεξιότητες που δύσκολα αναπτύσσονται με άλλες δραστηριότητες.
Η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου είναι χρονοβόρα. Χρειάζεται ώρες εξάσκησης και αφοσίωσης. Ο λόγος είναι ότι κατά τη διάρκειά της, δημιουργούμε συνάψεις μεταξύ νευρώνων του εγκεφάλου, οι οποίες δεν θα δημιουργούνταν διαφορετικά. Κι αυτό είναι που συμβαίνει, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, κατά τη διάρκεια της μελέτης και της εξάσκησης κάποιου μουσικού οργάνου.
Κατά διαστήματα έχουν κυκλοφορήσει βιβλία και άρθρα που υποστηρίζουν ότι η εκμάθηση της μουσικής κάνει τα παιδιά πιο έξυπνα. Δεν θα υποστηρίξω το ίδιο. Αυτό που αδιαμφισβήτητα συμβαίνει, όμως, και οδηγεί σε αυτά τα συμπεράσματα, είναι το ότι τα παιδιά που ξεκινούν μαθήματα μουσικής πριν από τα 7 τους χρόνια, έχουν καλύτερα αποτελέσματα, με λιγότερο διάβασμα, στο δημοτικό. Μεγαλώνοντας, τα άλλα παιδιά φτάνουν στα ίδια επίπεδα με τους μικρούς μουσικούς, αν και η ευκολία αυτή που απολαμβάνουν οι δεύτεροι κατά τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσής τους τούς χαρίζει μια αυτοπεποίθηση που τουςβοηθά και στην περαιτέρω μαθητική τους σταδιοδρομία.
Οι λόγοι που συμβαίνει κάτι τέτοιο είναι πολλοί. Ο πρώτος είναι οι δημιουργία αυτών των επιπλέον συνδέσεων μεταξύ των νευρώνων του εγκεφάλου, οι οποίες δημιουργούν με τη σειρά τους την ικανότητα για σφαιρική σκέψη πολύ νωρίτερα από ότι σε παιδιά που δενπαρακολουθούνμαθήματα μουσικής. Ως περίπλοκη διαδικασία, η μουσική χρησιμοποιεί ταυτόχρονα δεξιότητες οι οποίες, σε άλλες περιπτώσεις, λειτουργούν σε διαφορετικούς χρόνους, κι έτσι αναγκάζει τον εγκέφαλο να βρει τρόπους να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της δραστηριότητας. Παράλληλα, η περιπλοκότητα της μουσικής διαδικασίας σπρώχνει το παιδί να μάθει να συγκεντρώνεται καλύτερα, να πειθαρχεί περισσότερο κατά τη διάρκεια της μελέτης και να χειρίζεται πιο σωστά το χρόνο που αφιερώνει στη μελέτη του.
Δεν πρέπει όμως να παραβλέψουμε και τη σημασία της ίδιας της ικανότητας να παίζει κάποιος μουσική. Δεν είναι τυχαίο που η μουσική θεωρείται η ανώτατη μορφή τέχνης. Χωρίς να περιορίζεται από τη γλώσσα ή το χώρο, οι δυνατότητές της για επικοινωνία σκέψεων και συναισθημάτων είναι ατέλειωτες. Εκεί που κάποιος δεν ξέρει πώς να εκφραστεί, πάντα υπάρχει ένα τουλάχιστον μουσικό κομμάτι που μπορεί να αναλάβει τη μετάδοση των όσων θα ήθελε να πει, αφού η μουσική επικοινωνεί άμεσα με την αντίληψη. Μελετώντας διάφορα μουσικά κομμάτια διαφόρων συνθετών, μαθαίνουμε να καταλαβαίνουμε καλύτερα την ψυχοσύνθεση άλλων ανθρώπων και γινόμαστε έτσι καλύτεροι στην αναγνώριση της συναισθηματικής κατάστασης των άλλων.
Τέλος, η απόλαυση και η αυτοπεποίθηση που προσφέρει σε κάποιον η μουσική εκτέλεση είναι ανεκτίμητες. Όταν καταφέρεις, μετά από αρκετό χρόνο μελέτης, να μάθεις κάποια σύνθεση, να κάθεσαι να παίζεις και να μαζεύονται όλοι γύρω σου να σε ακούσουν, να ξεπεράσεις τα όρια της παρτιτούρας και να καταφέρεις, μέσω αυτής, να εκφράσεις όχι μόνο τον δικό σου εσωτερικό κόσμο αλλά και αυτόν ενός ανθρώπου (του συνθέτη) που δεν έχεις γνωρίσει ποτέ, τότε μπορείς πραγματικά να αντιληφθείς την αξία της σκληρής δουλειάς, τότε μπορείς πραγματικά να νιώσεις πως, αφού έχεις καταφέρει αυτό, μπορείς να καταφέρεις τα πάντα. Τότε η αγάπη προς τη μουσική γίνεται αγάπη προς τον εαυτό σου, αλλά και προς όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Τότε η ζωή και η ύπαρξή σου αποκτά μια νέα διάσταση.
Της Ελένης Ζένιου, MSc
https://www.facebook.com/MotherOfArts/
