Σήμερα συμπληρώνονται δύο μήνες ακριβώς από τον θάνατο του τελευταίου σταρ του χρυσού ελληνικού κινηματογράφου, Κώστα Βουτσά, και η σύζυγός του επιλέγει να μιλήσει στο «Down Town» για το δυσαναπλήρωτο αυτό κενό στη δική της ζωή, αλλά και του γιου τους, Φοίβου.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΠΡΑΣΙΝΟ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΙΩΑΝΝΑ ΤΖΕΤΖΟΥΜΗ
Τα αυστηρά μέτρα και η απομόνωση απαιτούν την τηλεφωνική μας συνομιλία για τη συνέντευξη. Στο τηλέφωνο ακούω τη γλυκιά φωνή της Αλίκης, ίσως λίγο παραπάνω κουρασμένη από τις προηγούμενες φορές μου μιλήσαμε. Η συζήτηση ξεκινάει με εκείνη να κάθεται στην πολυθρόνα της και τελειώνει ενώ κάνει μπάνιο τον Φοίβο, όπου γελάνε που ο μικρός της ρίχνει σαμπουάν στο παντελόνι της! Στο άκουσμα του ονόματος «Κώστας», ο Φοίβος επιζητάει με πιο έντονο τρόπο την προσοχή της Αλίκης. Η απώλεια σίγουρα είναι μεγάλη για τον 3 1/2 ετών γιο της. «Αλήθεια, Αλίκη, ισχύει πως ο Κώστας σε φώναζε Αλίκη ΚατσαΒουτσά;», τη ρωτάω. «Ναι, έτσι με φώναζε. Μάλιστα, κάποιοι μου είπαν πως το Κατσαβού είναι σαν να λέμε Κα. Βουτσά, με αναγραμματισμό!»
Να σε ρωτήσω το πιο απλό καταρχήν: Πως είσαι αυτό τον καιρό;
Αυτό το τρίμηνο έφερε τεράστιες αλλαγές στη ζωή μου. Χάσαμε τον Κώστα -αυτή την τεράστια απώλεια στη ζωή μου- και τώρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το σημαντικό και βαρύ γεγονός της πανδημίας, όπου ταυτόχρονα με όλο τον πλανήτη είμαστε αναγκασμένοι να μένουμε σπίτι για να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας, αλλά και τους διπλανούς μας. Όλα αυτά έχουν φέρει μια τεράστια αλλαγή για μένα. Είναι το πένθος της απώλειας, και από την άλλη υπάρχει και ένα παιδί 3 1/2 ετών που δεν μπορεί να καταλάβει τον παραλογισμό της ζωής, το πώς αλλάζουν τόσο γρήγορα όλα. Είναι ένα παιδί που πιέζεται και δεν έχει τα εργαλεία να το συνειδητοποιήσει αυτό, όπως θα έκανε ένας μεγάλος…
Πώς το αντιμετωπίζεις όλο αυτό;
Είναι μια μεγάλη δυσκολία. Είμαι από τη φύση μου αισιόδοξη, και ο Κώστας με «πότισε» με τη φιλοσοφία του νικητή, οπότε σίγουρα θα τα καταφέρουμε και ήδη έχω βρει μια δημιουργική διέξοδο: διαβάζω παραμύθια -μέσα από τα προφίλ μου στα social media- σε συνεργασία με τη γαλακτοβιομηχανία «Όλυμπος». Αυτή η συνεργασία είχε ξεκινήσει πριν από τον θάνατο του Κώστα, με παραστάσεις που έδινα σε σχολεία. Τώρα που τα σχολεία είναι κλειστά, βρήκαμε την ενέργεια με τα παραμύθια, όπου -από ό,τι μου λένε- το απολαμβάνουν πολύ, μικροί και μεγάλοι. Η τέχνη είναι παρηγοριά, το θέατρο είναι το μεγαλύτερό μου καταφύγιο.
Ας γυρίσουμε στον περασμένο Φεβρουάριο: πηγαίνοντας προς το νοσοκομείο τι αίσθηση είχες;
Θα σου πω. Μπαίνοντας στο ασθενοφόρο, είχα αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης, εξού και το κάλεσα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, κανείς δεν σκέφτεται το χειρότερο, αλλά το βλέπει ως μια δυσκολία που θα ξεπεραστεί. Όπως και την προηγούμενη φορά που ο Κωστής είχε νοσηλευτεί και το ξεπέρασε, έτσι κι αυτή τη φορά, παρέμενα ψύχραιμη και πίστευα πως θα το ξεπεράσει. Πίστευα πως θα βγει νικητής, παρά τις προειδοποιήσεις των γιατρών για τη δυσκολία της κατάστασης…
Ο ίδιος ο Κώστας ήταν ψύχραιμος;
Ο Κώστας μπήκε πολύ σύντομα σε καταστολή. Μια ευκαιρία για μια επαφή μαζί του είχα το Σάββατο πριν τον θάνατό του. Οι γιατροί τον ξύπνησαν με τραχειοτομή και μπόρεσα να διαβάσω τα χείλη του – πάντα ήταν το παιχνίδι μας αυτό. Μου είπε: «Θέλω να βγω γρήγορα έξω!». Επίσης, μου αφιέρωσε ένα τραγούδι, μου έλεγε «άκου, άκου» και μου έδειχνε ένα ραδιοφωνάκι σε μια γωνία. Από την ταραχή μου δεν κατάλαβα ποιο τραγούδι ήταν για να το θυμάμαι. Αυτά ήταν τα τελευταία του λόγια.
Πότε συνειδητοποίησες πως έρχεται το τέλος;
Προσωπικά, μέχρι την τελευταία στιγμή, πίστευα στο θαύμα. Ήξερα τη δυσκολία, αλλά πίστευα. Βέβαια, το θαύμα δεν ήρθε.Ο Κώστας ήταν ένας άνθρωπος της ζωής και της χαράς.
Σε είχε προετοιμάσει καθόλου για την «αναχώρησή» του;
Όχι, όχι. Θεωρούσε τον θάνατο σαν κάτι πολύ φυσιολογικό, αλλά τον έδιωχνε σαν κάτι πολύ μακρινό. Δεν τον αφορούσε καθόλου. Πίστευε πως θα έφευγε, όταν θα έφευγε. Τον ενδιέφερε μόνο η ζωή και το τώρα, με την έννοια της αγάπης για τη ζωή. Αυτό είναι κάτι που θαύμαζα στον Κωστή και προσπαθώ να σκέφτομαι και εγώ έτσι.
Προσωπικά, μέσα σε αυτή την τρικυμία, ποια σκέψη σε ηρεμεί;
Με ηρεμεί η σκέψη πως ο Κώστας ήταν ευτυχισμένος μαζί μας. Νιώθω πως τα τελευταία του χρόνια, ήταν καλά. Ήταν κάτι που το ένιωθε ο ίδιος και το έβλεπα κι εγώ. Στεναχωριέμαι για τον άνθρωπό μου που έφυγε, θα ήθελα να είναι εδώ. Αλλά, τουλάχιστον, η σκέψη πως έφυγε ευχαριστημένος, ευτυχισμένος, χορτάτος, ε, αυτό είναι μια παρηγοριά!
Νιώθεις πως βρίσκεις πια, σιγά-σιγά, τα πατήματά σου;
Το δύσκολο με μένα είναι πως πρέπει να σταθώ πάνω από το δικό μου πένθος, γιατί υπάρχει ένα παιδί. Κλαίω με την καρδιά, δεν κλαίω με τα μάτια. Ο Κώστας ήταν η ζωή μας, η χαρά μας, ήταν όλη μας η μέρα. Και να έτρεχα όλη μέρα για δουλειές, όσο κουρασμένη και να ήμουν, περίμενα από τον Κώστα να δώσει τον τόνο της ημέρας, να κάνει την ανατροπή, την έκπληξη… Ήταν ένας χαρούμενος άνθρωπος. Και για τον Φοίβο βλέπω πως ισχύει αυτό. Συνεχώς μου λέει: «Άντε να πάμε στο παιχνιδομάγαζο και να περιμένει ο μπαμπάς στο αυτοκίνητο». Γιατί, θυμάται πως πηγαίναμε στο μαγαζί και ο Κώστας μάς περίμενε στο αυτοκίνητο, διαβάζοντας τις εφημερίδες του. Για μένα, είναι δύσκολες οι μέρες γι’ αυτό και δεν μπορώ να περιγράψω τον εαυτό μου μέσα σε αυτό.
Σε ποιες περιπτώσεις σού λείπει περισσότερο;
Σε όλες! Από τις πιο απλές μέχρι τις πιο σύνθετες. Αν ήταν εδώ, θα μας γέμιζε όλους γέλιο, με τα πειράγματά του, τα αστεία του, την ενέργειά του. Θα έκανε τις ημέρες μας πιο υποφερτές, ακόμα και αυτές της καραντίνας. Τώρα, πρέπει να παράγουμε τη χαρά μόνοι μας. Είναι μεγάλη η απώλεια και η αλλαγή που έρχεται στη ζωή μας.
Ο Φοίβος έχει νιώσει την απουσία του;
Ναι, πολύ. Και τη φιλτράρει με τον δικό του παιδικό τρόπο. Υπάρχουν μέρες καλές και μέρες δύσκολες. Βέβαια, ομολογώ πως σε αυτή τη φάση, δεν ξέρω αν η δυσκολία προέρχεται μόνο από την απώλεια του πατέρα του ή και από τον εγκλεισμό. Μάλλον, και από τα δύο. Σίγουρα, ο εγκλεισμός δεν βοηθάει στο πένθος ενός παιδιού. Ωστόσο, ο Φοίβος παραμένει ένα ζωηρό, ενεργητικό παιδί, στο οποίο φαίνονται συνεχώς τα στοιχεία της ανάπτυξής του. Είναι δημιουργικός, με καθημερινά επιτεύγματα, μαθαίνει νέες λέξεις, ανακαλύπτει φράσεις…
Τι σου ζητάει;
Το πρόβλημα είναι ότι ένα παιδάκι δεν μπορεί να κατανοήσει το τετελεσμένο – το γεγονός ότι δεν μπορεί να γυρίσει ο άνθρωπος πίσω. Οι ψυχολόγοι συμβουλεύουν να εξηγήσεις στο παιδί πως απλά αυτή είναι μια κατάσταση που δεν αλλάζει. Δεν είναι σαν τα κινούμενα σχέδια, όπου ένας ήρωας πέφτει από τον γκρεμό και ξανασηκώνεται σαν να μην έγινε τίποτα…
Εσύ, τι του λες;
Ότι σκεφτόμαστε πάντα τον μπαμπά και πως δεν φεύγει ποτέ από την καρδιά μας. Αυτό έχει αξία. Για μένα, είναι σημαντικό -καθώς ο Φοίβος θα μεγαλώνει- να του θυμίζω πόσο αγαπούσε τον μπαμπά του και πως και εκείνος λάτρευε τον Φοίβο. Στόχος μου είναι να αντιληφθεί το παιδί τη σπουδαία προσωπικότητα του πατέρα του, να νιώσει περήφανος για εκείνον, να τον γνωρίσει ακόμα περισσότερο, και να του επαναφέρω στη μνήμη του ιστορίες από τη ζωή μας με τον Κώστα και τον ίδιον. Είναι καθήκον μου.
Κρατάς επαφή με τις κόρες του Κώστα;
Εννοείται. Μιλάμε τακτικά, και στο τηλέφωνο και μέσα από κάμερες και εφαρμογές. Η Θεοδώρα γύρισε στην Ολλανδία όπου ζει, και είναι με τον άνδρα της και την κόρη τους σε καραντίνα, σύμφωνα με τα μέτρα που πάρθηκαν και εκεί. Η Νικολέτα είναι εδώ με την κόρη της, επίσης κλεισμένες στο σπίτι και βάζουμε κάμερα για να βλέπονται τα παιδιά. Και η Σάντρα είναι στο σπίτι της, στη Βάρκιζα, με τον άνδρα της και τα σκυλιά τους. Με τα αυστηρά μέτρα και την καραντίνα, δεν μπορώ να δω ούτε τη μάνα μου, ούτε την αδελφή μου…
Υπήρξε κάποια εκδήλωση θαυμασμού που να σε συγκίνησε περισσότερο όλον αυτό τον καιρό;
Δεν είναι μία, αλλά πολλές. Αυτό που με συγκλόνισε είναι όταν επικοινώνησαν μαζί μου γυναίκες που την ίδια περίοδο βίωναν κάτι αντίστοιχο με μένα. Μου έγραφαν: «Έχασα και εγώ τον άνδρα μου, που ήταν νεότερος από τον δικό σου, και έχω ένα ή δύο παιδιά. Κράτα γερά!». Δεν υπάρχει κάτι πιο συγκινητικό από λόγια παρηγοριάς από ανθρώπους που αντιμετωπίζουν, την ίδια στιγμή, ίδιο πρόβλημα με εσένα και θέλουν να το μοιραστούν μαζί σου, να ακούσουν τη δική σου ιστορία και να σου πουν τη δική τους. Αν και είμαστε άγνωστοι μεταξύ μας, γινόμαστε αδέλφια. Παράλληλα, υπάρχουν και πολλές συγκινητικές εκδηλώσεις από φίλους κοντινούς, και είναι τόσες πολλές, με μεγάλη συναισθηματική φόρτιση.
Υπήρξαν και άνθρωποι που περίμενες συμπαράσταση από εκείνους, αλλά αντιθέτως δεν ήταν δίπλα σου;
Όχι. Όλοι ήταν δίπλα μου, όλοι είπαν έναν λόγο παρηγοριάς, μηδενός εξαιρουμένου. Ο Κωστής ήταν αγαπητός από όλους. Δεν ξέρω άλλον ηθοποιό που να τον έχουν αγαπήσει τόσο πολύ οι συνάδελφοί του! Και φυσικά ο κόσμος. Δεν έχω παράπονο από κανέναν. Εντίμως στο λέω.
Όταν περάσει όλο αυτό, έχεις σκεφτείς να βάλεις τη ζωή σου πάλι σε μια σειρά;
Ούτε που μπορώ να το σκεφτώ. Το παιδί είναι η «σειρά» μου. Θα είμαι ικανοποιημένη αν καταφέρω να μείνω δημιουργική και να βλέπω τον Φοίβο να μεγαλώνει και να είναι ευτυχισμένος. Δεν έχω αγωνία για συντροφιά. Ποιος θα μπορούσε να φανεί στο ύψος ενός συντρόφου, όπως ήταν ο Κώστας; Για μένα, το μέλλον μου είναι μόνο ο Φοίβος και το θέατρο!
Λόγω του κορωνοϊού, δεν έγινε το μνημόσυνο για τον αγαπημένο μας Κώστα, αλλά υποσχέθηκες πως όταν όλα περάσουν θα γίνει ένα, αντάξιο του ονόματός του…
Ναι. Έγινε ένα ιδιότυπο μνημόσυνο για εκείνον αλλά δεν πήγαμε εμείς. Λειτουργήθηκε στην εκκλησία από τον ιερέα, αλλά εμείς παραμείναμε στο σπίτι, ανάβοντας ένα κερί μπροστά από τη φωτογραφία του, και λέγοντας μια προσευχή. Αναμένουνε να περάσει το πρόβλημα της πανδημίας για να μπορέσουμε να κάνουμε τα «χρυσά κόλλυβα» όπως τα λένε. Ένα μνημόσυνο, ανοιχτό κάλεσμα, σε όποιον θέλει να έρθει. Όταν με το καλό φύγει ο κίνδυνος…
