Στην πλατεία Vittorio Emmanuelle II, στο Esquilino, έναν από τους εφτά λόφους της Ρώμης, υπάρχει μια πόρτα που ονομάζεται “porta magica” ή αλλιώς «η πόρτα του αλχημιστή». Είναι μια από τις πέντε πόρτες που σώθηκαν από την έπαυλη Palombara, κάτω από την οποία εξαφανίστηκε ένας αλχημιστής στην προσπάθειά του να μετατρέψει το μέταλλο σε χρυσό, χρησιμοποιώντας ένα μυστηριώδες φυτό που βρήκε στους κήπους της βίλλας. Η φόρμουλα είναι γραμμένη εκεί και περιμένει ακόμη ν’ αποκρυπτογραφηθεί…
Δένα Αναξαγόρου Τουμαζή
Στην αιώνια πόλη, όπου οι σύγχρονοι Ρωμαίοι κρατούν ζωντανούς μύθους, θρύλους, παραδόσεις μα και δεισιδαιμονίες, λέγεται πως το μυστικό του ευ ζην βρίσκεται κρυμμένο στην καλοφαγία. Γι’ αυτό και οι γνωστές αμερικάνικες αλυσίδες φαστφουντάδικων ή καφετεριών δεν έχουν ευδοκιμήσει στο ιταλικό έδαφος. Πώς θα μπορούσε εξάλλου όταν προσφέρονται απεριόριστες επιλογές ανάμεσα σε pizza, panini (σάντουιτς), χειροποίητα ζυμαρικά με ολόφρεσκα υλικά, παρθένο ελαιόλαδο, φρέσκες ντομάτες, θεϊκά τυριά και αλλαντικά, βασιλικό και άλλα βότανα που γενναιόδωρα προσφέρει η γη και η ύπαιθρος.
Ιταλική κουζίνα δεν είναι, όπως πολλοί νομίζουμε, οι πίτσες και οι μακαρονάδες αλλά ακόμη και οι ταπεινές σαρδέλες, οι αγκινάρες, οι μελιτζάνες, τα φασόλια, τα οποία ανάγονται σε υψηλή γαστρονομία. Εύγευστο φαγητό δεν βρίσκεις μόνο σε εστιατόρια αλλά κυρίως σε trattorie και osterie, που αντιστοιχούν στις δικές μας ταβέρνες, όπου τρως καλά, με αφθονία και όπου ακόμη και το “house wine” είναι συνήθως εξαιρετικό. Αρχίζεις με τα antipasti, τα ορεκτικά, ενώ απολαμβάνεις τα ζυμαρικά ως πρώτο πιάτο, πριν μπεις στο κυρίως. Θ’ ακολουθήσει ο καφές, το γλυκό, το digestif, όπως ένα πικρό amaro, ένα limoncello ή μια grappa.
Η Ρώμη μυρίζει καφέ, παντού, από το πρωί που ανοίγουν τα καφενεία αλλά και τα bar, όπου σερβίρουν ολημερίς καφέδες, ενώ το σούρουπο αρχίζει η ιεροτελεστία του aperitivo, που συνοδεύεται από μικρά μεζεδάκια. Η πόλη σφύζει από ζωή και χαρά, με τραπεζάκια έξω στα πεζοδρόμια και στα δρομάκια, ακόμη και μέσα στον χειμώνα.
Με ήλιο ή με βροχή ο καφές είναι μία απόλαυση, στην απολαυστική τιμή του ενός ευρώ το espresso, μαζί με ένα ποτηράκι νερό. Ξημέρωμα στην αιώνια πόλη, την εντός και εκτός των πυλών της, όπου τα πρωινά του Νοεμβρίου μοσχοβολούν οι γειτονιές καθώς σμίγουν οι μυρωδιές του καφέ, του ψωμιού και των γλυκών που ψήνονται στους φούρνους με το άρωμα του νοτισμένου από τη βροχή χώματος, πάνω στο οποίο πέφτουν τα φύλλα από τα πλατάνια, μοσχοβολώντας φθινόπωρο. Στις ευωδιές της απόλυτης ευδαιμονίας, προστίθεται αυτή των μοναδικών πεύκων της Ρώμης, σε σχήμα ομπρέλας, τα οποία ύμνησε ο συνθέτης Ottorino Respighi στη συμφωνία του «Τα πεύκα της Ρώμης».
Η πόλη ξυπνά με τα πουλιά και τους γλάρους που έχουν πια εγκατασταθεί μόνιμα εδώ στην ιταλική πρωτεύουσα, μάλλον λόγω του καλού φαγητού! Τα παντζούρια των παραθύρων ανοίγουν στα παλιά κτίρια, τα βαμμένα στις αποχρώσεις της ώχρας και των φύλλων του φθινοπώρου, που ενέπνευσαν ζωγράφους και ποιητές. Λέγονται “colori ottobrate”, χρώματα οκτωβριανά, όπως και οι ομώνυμες γιορτές που γίνονταν για αιώνες, με το τέλος του τρύγου. Οι κάτοικοι της πόλης έκαναν εκδρομές στα περίχωρα της Ρώμης, όπου χαίρονταν τις λαμπρές μέρες με το μοναδικό διαυγές φως του Οκτωβρίου, γεύονταν το νέο κρασί , το vino Novello με το φρουτώδες άρωμά του, που πίνεται μόνο φρέσκο, βγαίνοντας στην αγορά στις 3 Νοεμβρίου. Το άλλο κρασί, «το καλό» φυλαγόταν για να παλιώσει μα και να διατηρηθεί σε υπόγειες κατακόμβες.
Τα πρωινά υπάρχει μεγάλος αναβρασμός στο κτίριο με την εσωτερική αυλή, ενώ το ασανσέρ με τις σκαλιστές σιδεριές ανεβοκατεβαίνει χωρίς σταματημό, μέχρι να φύγουν τα παιδιά για το σχολείο και οι μεγάλοι για τη δουλειά τους. Έπειτα ακούγεται μια τηλεόραση, κάποιος που παίζει πιάνο και μια κυρία που τραγουδά ενώ τσιγαρίζει σκόρδο και κρεμμύδια. Κάπου ψήνουν pasta frolla (πάστα Φλώρα) ενώ από τον κάτω όροφο μυρίζει καφές-μόκα.
Στα ζαχαροπλαστεία έχουν ήδη βγάλει στις βιτρίνες τα Pandoro, (τα Χρυσόψωμα), το «αφρούγιο» γλυκό των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, το οποίο πασπαλίζουμε με μπόλικη ζάχαρη άχνη προτού το κόψουμε, σε σχήμα αστεριών και αρχίσει να λιώνει στο στόμα μας. Γεύσεις γλυκές, αλμυρές, ξινές και γλυκόπικρες, όπως τα αγαπημένα μου πικραμύγδαλα, σμίγουν σε μια αλχημεία χρυσών γεύσεων στον ουρανίσκο.
Περπατώ και εκπλήσσομαι από την τόση ομορφιά, όταν πίσω από κάθε πόρτα ή πύλη κτιρίου κρύβεται μια εσωτερική αυλή με έργα τέχνης, ενώ στους δρόμους σκύβεις να ξεδιψάσεις από μια αρχαία κρήνη, εκεί όπου σε αλλοτινούς καιρούς ξεδιψούσαν οι οδοιπόροι και οι προσκυνητές. Οι καμπάνες των εκκλησιών που ξεφυτρώνουν σε κάθε γειτονιά κτυπούν μελωδικά, προκαλώντας δέος και κατάνυξη.
Ενστερνιζόμενη τα λόγια του Paul Valéry ότι «ποίηση είναι η ανάπτυξη ενός επιφωνήματος», η Ρώμη, η αιώνια πόλη είναι για μένα, απλά ποίηση και μαγεία. Εδώ ό, τι αγγίζω γίνεται χρυσός κι εγώ νιώθω αιώνια, κάτω από το φθινοπωρινό φως, περπατώντας στις όχθες του Τίβερη, ανάμεσα σε ρωμαϊκά ερείπια ή στην έπαυλη του Αδριανού. Από τον λόφο Giannicolo, βλέπω τους τρούλους και τους θόλους των εκκλησιών να γίνονται χρυσοί την ώρα που δύει ο ήλιος, ενώ ανάβουν τα φώτα της πόλης σαν πυγολαμπίδες, μικρά χρυσά φωτάκια στην ψυχή μου.
Περιοδικό “Taste” Wine, τεύχος 140.
