Ως επακόλουθο των γρήγορων ρυθμών του σύγχρονου τρόπου ζωής, πολλοί από εμάς βιώνουμε καθημερινά στρες. Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα από την Αμερική, σχεδόν το ένα τρίτο των ατόμων αναφέρει ότι βιώνει πολύ υψηλά επίπεδα στρες (Keller και συν., 2012). Το στρες, σύμφωνα με τους Monat & Lazarus (1991), είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι περιβαλλοντικές ή/και οι εσωτερικές απαιτήσεις υπερβαίνουν τις δυνατότητες και τους προσαρμοστικούς μηχανισμούς του ατόμου.
Είναι γνωστό ότι το παρατεταμένο στρες επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία. Ωστόσο, κάποια άτομα ενδέχεται να βιώνουν χαμηλά επίπεδα στρες αλλά, παρ’ όλα αυτά, να θεωρούν ότι το στρες επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την υγεία τους. Μήπως η αντίληψη ότι το στρες έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία, όντως επιβαρύνει την υγεία πέρα από το ίδιο το στρες;
Το προαναφερόμενο ερώτημα ήταν η αφορμή της έρευνας των Keller και συνεργατών (2012), οι οποίοι θέλησαν να εξετάσουν τη σχέση ανάμεσα στα επίπεδα του στρες, την αντίληψη αν το στρες επηρεάζει ή όχι την υγεία και τις μετέπειτα επιπτώσεις στην υγεία και τη θνησιμότητα. Χρησιμοποίησαν ένα μεγάλο αντιπροσωπευτικό δείγμα ενηλίκων από τις Η.Π.Α., από τους οποίους πήραν μετρήσεις και πληροφορίες ως προς τα επίπεδα στρες που βιώσαν τους τελευταίους 12 μήνες, την αντίληψη του κατά πόσο το στρες που βίωσαν επηρέασε την υγεία τους, τη γενικότερη κατάσταση της υγείας τους και τη θνησιμότητα.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι τα υψηλά επίπεδα στρες και η αντίληψη ότι το στρες επηρεάζει την υγεία συσχετίστηκαν, ανεξάρτητα το κάθε ένα, με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Ειδικότερα, σε σύγκριση με τα άτομα που θεωρούσαν ότι το στρες δεν επηρεάζει καθόλου ή επηρεάζει σε πολύ μικρό βαθμό την υγεία τους, τα άτομα που ανέφεραν ότι το στρες επηρεάζει αρκετά έως πολύ την υγεία τους ήταν 2 έως 4 φορές πιο πιθανόν να έχουν κακή υγεία.
Το σημαντικότερο εύρημα της έρευνας ήταν ότι τα άτομα που είχαν αυξημένο ρίσκο για πρόωρο θάνατο ήταν εκείνα που είχαν υψηλά επίπεδα στρες και ταυτόχρονα πίστευαν ότι το στρες επηρεάζει αρνητικά την υγεία τους.
Εν κατακλείδι, δεν είναι μόνο το ίδιο το στρες που επηρεάζει την υγεία αλλά η δική μας αντίληψη για αυτό, οι δικές μας πεποιθήσεις και προσδοκίες. Φαίνεται πως το να αναθεωρήσουμε την πεποίθησή μας για το στρες μάς κάνει αυτόματα πιο υγιείς. Για παράδειγμα, σε στρεσογόνες καταστάσεις μπορούμε να αποδεχθούμε το στρες που νιώθουμε και να το εκλάβουμε ως βοηθητικό μηχανισμό που μας προετοιμάζει να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις (π.χ. η ταχυκαρδία προετοιμάζει το σώμα για δράση, η γρήγορη αναπνοή επιφέρει περισσότερο οξυγόνο στον εγκέφαλο).
Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας ας γίνουν σε όλους μας τροφή για σκέψη για τον τρόπο που σκεφτόμαστε για το στρες.
Ελίνα Χαραλάμπους
Εγγεγραμμένη Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος
