Το Ηarrods δεν είναι απλώς ένα κατάστημα – είναι περισσότερο ένα μνημείο της βρετανικής πρωτεύουσας. Και, σίγουρα, το ωραιότερο μέρος του κόσμου για να κάνει κανείς τις αγορές του τις ημέρες των γιορτών…
Από την Κάλλια Καστάνη
Ένα από τα παλιά, διαχρονικά, εσαεί γοητευτικά λονδρέζικα αξιοθέατα, την περίοδο των γιορτών, είναι οι χριστουγεννιάτικες βιτρίνες του Harrods. Λιγότερο βιτρίνες, πια, και περισσότερο έργα τέχνης, οι ιστορίες που «διηγούνται» κάθε χρόνο τα εντυπωσιακά Harrods windows είναι το αποτέλεσμα «παρέμβασης» μιας ολόκληρης ομάδας μάγων (γραφιστών), εικαστικών και παραμυθάδων. Περίεργων, ακούραστων ξωτικών-καλλιτεχνών, που δουλεύουν όλο τον χρόνο, για να φτιάξουν λίγη αγνή χριστουγεννιάτικη μαγεία…
Δεν είναι και τόσο δύσκολο. Το πολυκατάστημα-κατατεθέν του Λονδίνου, στην Mπρόμτον Ρόουντ, στο Νάιτσμπριτζ, με την κομψή, εδουαρδιανή πρόσοψη είναι ένας πραγματικός ναός του καταναλωτισμού. Το motto του, είναι το λατινικό ρητό, «Omnia, omibus, ubique», που σημαίνει «Τα πάντα, για όλους, παντού» – και αυτό ακριβώς είναι η ουσία του Harrods, αφού στα 93,000 τετραγωνικά μέτρα που καταλαμβάνει συνολικά και στα 330 καταστήματα τα οποία επισκέπτονται καθημερινά πάνω από 50.000 άτομα, μπορεί κανείς να βρει οτιδήποτε φανταστεί. Από μια καρφίτσα, μέχρι αληθινές ράβδους χρυσού, βάρους 12 κιλών.
Κι επίσης ποτά και τρόφιμα κάθε είδους και ποιότητας, εκλεκτά, σπάνια, εξωτικά και γκουρμέ, ρούχα, παπούτσια, κοσμήματα, αξεσουάρ, καλλυντικά, αρώματα και είδη δώρων, γλυκά, παιχνίδια, βιβλία, αντίκες, έπιπλα, χαρτικά, ηλεκτρικά και είδη σπιτιού. Το πολυκατάστημα στεγάζει επίσης ταχυδρομείο, τράπεζα, ανταλλακτήριο, 32 εστιατόρια και καφέ, ραφείο, κτηματομεσιτικό και ταξιδιωτικό γραφείο, εταιρίες catering, pet-shop, κομμωτήριο, κουρείο, φαρμακείο και εταιρία μεταφορών, γραφείο τελετών (!) ακόμα και τμήμα με στολές κάθε είδους…
Η ιστορία του Harrods
Το πολυκατάστημα που τα «έχει όλα», διαθέτει, επίσης λαμπρή ιστορία. Ξεκίνησε, από ένα μικρό μπακάλικο, στο Στέπνεϊ, στο ανατολικό Λονδίνο. Όταν το άνοιξε, το 1834, ο Charles Henry Harrod, πουλούσε κυρίως τσάι, καφέ και είδη μπακαλικής, απασχολούσε δύο υπαλλήλους και ένα παιδί για τα θελήματα, και στεγαζόταν σε ένα δωμάτιο. Τα κέρδη του Harrod, δεν ξεπερνούσαν τις 20 λίρες τη βδομάδα. Το 1849 το κατάστημα μετακόμισε στο Νάιτσμπριτζ, και επεκτάθηκε, ενώ το 1861 το ανέλαβε ο γιος του ιδρυτή, o Charles Digby Harrod – 20 χρονών, φιλόδοξος, αεικίνητος, δαιμόνιος έμπορος, με πολλές, καινοτόμες ιδέες.
Εκείνος επέβαλε τις αγορές με μετρητά, αποκλείοντας την πίστωση και επενδύοντας το κέρδος του σε εκπτώσεις στα προϊόντα του, που ο ίδιος λάνσαρε πρώτος, κερδίζοντας ακόμα περισσότερους πελάτες. Έχοντας διαισθανθεί εγκαίρως τη δύναμη των media, διαφημιζόταν κάθε εβδομάδα στην τοπική εφημερίδα – κάτι που, ως τότε θεωρείτο αδιανόητο. Πρώτος αυτός έφερε στο κατάστημά του αρώματα και τύπωσε έναν πολυσέλιδο διαφημιστικό κατάλογο που μοιραζόταν στα σπίτια και εφάρμοσε το πρώτο delivery! Οι πελάτες του είχαν τη δυνατότητα να ζητήσουν τα αγαθά που αγόραζαν να παραδοθούν στο σπίτι τους και σε ελάχιστο χρόνο, ένας υπάλληλος, τους έφερνε την παραγγελία. Μάλιστα, για τις μακρινές παραδόσεις, χρησιμοποιείτο και μια άμαξα, με άλογο – μια εικόνα που για χρόνια θα ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή λονδρέζικα αξιοθέατα.
Σύντομα, το Harrods θα γινόταν ένα πολυκατάστημα που απασχολούσε 100 υπαλλήλους, ενώ ο τζίρος του θα απογειωνόταν δικαιώνοντας τις επιλογές του τολμηρού ιδιοκτήτη του, ο οποίος ποτέ δεν φοβήθηκε το ρίσκο. Ούτε και τις δυσκολίες. Τα Χριστούγεννα του 1883, όταν μια φωτιά κατέστρεψε ολοσχερώς το κατάστημα εκείνος, ψύχραιμος όπως πάντα, έστειλε επιστολές στους πελάτες του, ζητώντας συγγνώμη για την καθυστέρηση της παραγγελίας τους και ενημερώνοντάς τους πως θα έβρισκε τρόπο να στείλει τα ψώνια τους σε δύο ημέρες. Και πραγματικά, κράτησε τον λόγο του, κάνοντας ρεκόρ κερδών εκείνη τη χρονιά!
Το Harrods επανέκαμψε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και πρωτοτύπησε αρχίζοντας πια να προσφέρει πίστωση στους πιστούς, επώνυμους πελάτες του – μεταξύ αυτών ήταν οι Oscar Wilde, Charlie Chaplin, Laurence Olivier, Vivien Leigh, Sigmund Freud και πολλά μέλη της βρετανικής ελίτ και της βασιλικής οικογένειας. Δεν πάει πολύς καιρός, από τότε που οι κομψές κυρίες του Λονδίνου, περνούσαν από το Harrods για να προμηθευτούν τα ασπρόρουχα, τα κρινολίνα και τα περίφημα «παρασόλια» τους (σ.σ. τις ομπρέλες ηλίου που κρατούσαν οι κυρίες της καλής κοινωνίας και για τις οποίες φημιζόταν το κατάστημα) ή έδιναν ραντεβού για τσάι στο διάσημο «Grand Restaurant» του Harrods. Η ίδια η βασίλισσα Elizabeth προμηθευόταν από το πολυκατάστημα ρούχα και αξεσουάρ για την γκαρνταρόμπα της ή δώρα για την οικογένειά της, ενώ, παλιότερα, οι σημερινοί πρίγκιπες William και Harry αγόραζαν από εκεί τα videogames τους…
To Harrods στον 20ο αίωνα
Το νέο κατάστημα, στην Μπρόμπτον Ροουντ, στο Nάιτσμπριτζ, θα γινόταν διάσημο για την μεγαλοπρέπειά του, το βασιλικό του στιλ, την κομψή του πρόσοψη. Και για τις καινοτομίες του, που κέντριζαν το ενδιαφέρον των καταναλωτών. Μια από αυτές, που εισήγαγε ο Richard Burbidge (o διευθυντής του πολυκαταστήματος, που διαδέχθηκε τον Charles Harrod, όταν ο τελευταίος συνταξιοδοτήθηκε λόγω κακής υγείας), ήταν η εγκατάσταση, το 1898, στο Harrods, της πρώτης κυλιόμενης σκάλας. Ήταν τόσο μεγάλο το σοκ των πελατών από τη χρήση της, ώστε όταν ανέβαιναν από το ισόγειο στον πρώτο όροφο, τους πρόσφεραν κονιάκ και αρωματικά άλατα για να συνέρθουν!
Άλλες καινοτομίες ήταν η παροχή ψυχρού αέρα το καλοκαίρι σε όλο το πολυκατάστημα (κάτι, που γινόταν δυνατό με τη χρήση μεγάλων κομματιών πάγου, κι ενός ανεμιστήρα που διοχέτευε κρύο αέρα σε όλο το κτίριο), το περίπλοκο σύστημα σωληνώσεων συνολικού μήκους 63 χιλιομέτρων από τις οποίες «έπεφταν» τα χρήματα από τα ταμεία των ορόφων στο υπόγεια του καταστήματος, το πρώτο τηλεφωνικό κέντρο εξυπηρέτησης πελατών στον κόσμο, που λειτουργούσε όλο το 24ωρο κλπ. Αντίστοιχα, πρωτοπόρα για την εποχή ήταν η άποψη της διοίκησης πως οι άνθρωποι ήταν ένα από τα μεγαλύτερα assets του Harrods. Για τον λόγο αυτό, o Burbidge δημιούργησε ειδικές υποτροφίες για το προσωπικό του, που εκπαιδευόταν δωρεάν στις ξένες γλώσσες, την εμπορική αλληλογραφία και τη γραφομηχανή. Επιπλέον -και αυτό είναι σημαντικό- δεν δίστασε, να προσλάβει γυναίκες υπαλλήλους σε μια εποχή που τα κοινωνικά ήθη, ήθελαν τις γυναίκες περιορισμένες στον ρόλο της μητέρας-νοικοκυράς…
Harrods – Ο μύθος που συγκινεί
Μες στα χρόνια, το Harrods άλλαξε πολλές φορές χέρια, κατάφερε όμως να διατηρήσει τη λάμψη του, η δε φήμη του ως «ναού του εμπορίου», απλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Ο προτελευταίος ιδιοκτήτης του, Μοhamed Al-Fayed το πούλησε στις 8 Μαΐου 2010, στην Qatar Holdings έναντι 1,5 δισ. λιρών.Σαφέστατα, μια πολύ υψηλή τιμή – από την άλλη, όμως, κάθε επίσκεψη στο κατάστημα που τα έχει όλα, είναι μια εμπειρία ανεκτίμητης αξίας. Το διάσημο Foods Hall, oι εκπτώσεις του Harrods, που προκαλούν πραγματική φρενίτιδα στους Λονδρέζους, το Harrods Christmas Parade (η ετήσια παρέλαση με την οποία ανοίγει και επισήμως η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων), το ίδιο το πολυκατάστημα, με τα 12.000 αναμμένα λαμπιόνια που στολίζουν την πρόσοψή του, είναι ένας μύθος. Εξ ου και η -αληθινή; ψεύτικη;- ιστορία πως αν ταχυδρομήσει κανείς μια επιστολή, γράφοντας στη διεύθυνση παραλήπτη «Everything, London» και τίποτα άλλο, τότε αυτή, σίγουρα, θα καταλήξει στο Harrods…
