Την Παρασκευή 21 Απριλίου ένα κομμάτι της αθωότητάς μας, των νεανικών μας χρόνων μα, κυρίως, ένα μεγάλο μέρος του θεϊκού δώρου που μας χάρισε κάνοντάς μας να γελάσουμε και να κλάψουμε μαζί του, έφυγε για πάντα. Έμειναν τα λόγια του (στην τελευταία συνέντευξη που έδωσε ποτέ, τον Νοέμβριο του 2016, στο «Down Town») και η ανάμνηση εκείνη που διογκώνει τις στιγμές κάνοντάς τις μοναδικές, όπως άλλωστε γίνεται πάντα όποτε η ζωή διαπιστώνει στους ανθρώπους ταλέντο, ευθύτητα, παιδικότητα – αυτά που «έφερε» κι ο ίδιος μεγεθυμένα μέχρι τα 66 του χρόνια.
Του Πάνου Γιαννακόπουλου
Ένα τεχνηέντως σκηνοθετημένο ατύχημα έριξε την περούκα που φορούσε στο κεφάλι στο έδαφος και μία μη σκηνοθετημένη, αυθόρμητη γκριμάτσα του, έκανε τον κόσμο -που τον παρακολουθούσε να ενσαρκώνει την παραμάνα στο σαιξπηρικό «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» στο «Pantheon Theater» της Αθήνας- να ξεσπάσει σε έντονα γέλια και χειροκροτήματα που κράτησαν ώρα.
«Πρέπει να είστε ευγνώμων στα εκφραστικά σας μέσα», του λέω την επόμενη μέρα στο καμαρίνι του, την ώρα που τον φωτογράφιζα. «Ακόμα δεν έχω φτάσει στο σημείο να το ευγνωμονήσω. Χρειάζομαι λίγο χρόνο ακόμα», απάντησε σκεφτικός.
Με την πρώτη ματιά, φαινόταν από τους ανθρώπους που δεν καλοπιάνονται εύκολα. «Μπορώ να καπνίσω κι εγώ;», ρωτάω λίγο αργότερα, βλέποντάς τον να ανάβει το τσιγάρο του, ελπίζοντας ότι η κακιά συνήθειά μας θα γίνει ο κοινός κώδικας που θα μας φέρει λίγο πιο κοντά. «Γιατί να μπορώ μόνο εγώ και όχι εσείς; Τι έχω εγώ παραπάνω από εσάς;», μου απάντησε προσφέροντάς μου τον αναπτήρα του.
Στην άλλη γωνία του καμαρινιού καθόταν διακριτικά και σιωπηλά η γυναίκα του, η Χριστίνα, η οποία τον συντρόφευε σε κάθε του βήμα. Η Χριστίνα είναι νέα και πολύ εντυπωσιακή. Ήταν γνωστή, άλλωστε, η αδυναμία του Στάθη Ψάλτη στις εντυπωσιακές γυναίκες. Η Χριστίνα εκτός από σύζυγός ή «σύντροφος ζωής», όπως με διόρθωσε ο Στάθης Ψάλτης, ήταν και ο πιο στενός του φίλος ο οποίος, κάποιες φορές, εκτελούσε και χρέη μάνατζερ και κάποιες άλλες υποβολέα.
Ο Στάθης Ψάλτης τα τελευταία χρόνια δεν ήθελε να δίνει συνεντεύξεις. «Όχι, σας ευχαριστώ πολύ, δεν έχω να πω κάτι», έλεγε σε κάθε απέλπιδα προσπάθεια των δημοσιογράφων οι οποίοι διεκδικούσαν με μανία το «αποκλειστικό». Κάποιοι το μετέφραζαν ως ταπεινότητα, κάποιοι άλλοι ως παραξενιά, ενώ υπήρχαν και εκείνοι που έλεγαν ότι είχε παραεκτεθεί στο παρελθόν και ότι πια θέλει να σταματήσει να πληγώνεται από την έκθεση που του προκαλεί η κακομεταχείριση των media.
Ο Στάθης Ψάλτης στις συνεντεύξεις του φαινομενικά τα είχε πει όλα – και μάλιστα με το παραπάνω: για την καταγωγή του από το χωριό Βέλο της Κορινθίας, για την μετακόμισή του στα δυτικά προάστια της Αθήνας, για τα φτωχικά παιδικά του χρόνια, την πείνα και τις στερήσεις, για την παράνομη παιδική εργασία που αναγκάστηκε να κάνει πλαστογραφώντας την υπογραφή του πατέρα του για να δουλέψει στα καράβια, για τον χωρισμό των γονιών του, για την κόρη του, τις σχέσεις του, τις γυναίκες του, για τα 80’ς, τον κινηματογράφο, το θέατρο, τους δασκάλους του, τις βιντεοκασέτες, τον Μιχαηλίδη, τον Δαλιανίδη, την Καίτη Φίνου και τη Ρένα Παγκράτη. Όταν τον συνάντησα, τον περασμένο Νοέμβριο, ήθελε να πούμε άλλα, κάπως διαφορετικά απ’ όλα όσα είχε πει μέχρι τότε. Κάποια από αυτά είχαν ήδη δημοσιευτεί τότε στο «Down Town», κάποια άλλα δημοσιεύονται για πρώτη φορά.
Ο ΣΤΑΘΗΣ ΨΑΛΤΗΣ ΜΕ ΔΙΚΑ ΤΟΥ ΛΟΓΙΑ ΣΤΟ «DOWN TOWN»
Ο Στάθης Ψάλτης βίωσε ως παιδί πολύ ομαλά τον χωρισμό των γονιών του. «Ήμουν πέντε χρονών όταν χώρισαν οι γονείς μου. Είχα έναν υπέροχο μπαμπά και μία υπέροχη μητέρα. Ναι μεν είχαν χωρίσει αλλά δεν εγκατέλειψαν ποτέ την αγκαλιά τους. Πάντα μου μιλούσαν, με συντρόφευαν, με στήριζαν. Ήταν δίπλα μου και πάντα μου έδειχναν το καλό. Ήταν μια σχέση έρωτα της μητέρας μου και του πατέρα μου στο έπακρο. Ο ένας ζήλευε τον άλλον και υπήρχαν συγκρούσεις. Μικρός τις καταλάβαινα. Ξεκινούσαν πάντα από ασήμαντες αφορμές. Αυτό μπορεί να έφερε φθορά στη σχέση τους, αλλά έπαιξε τεράστιο ρόλο στη ζωή μου. Μου έκανε καλό. Μου έμαθε να προσπαθώ να μην επαναλάβω τα λάθη τους. Έμαθα γιατί δεν πρέπει να κάνω σκηνές, να σηκώσω το χέρι μου ή να ζηλεύω».
Ο Στάθης Ψάλτης δεν είχε ζηλέψει ποτέ στη ζωή του. «Αν το έλεγα αυτό θα ήμουν ψεύτης. Έχω ζηλέψει. Συναίσθημα είναι και η ζήλια. Πώς γίνεται να μην είναι αρρώστια;».
Ο Στάθης Ψάλτης ήταν στερημένος ανεμελιάς. «Ανέμελος έχω νιώσει πριν πάω δημοτικό. Εκεί είχα μια παιδική ανεμελιά. Μεγαλώνοντας δεν είχα ποτέ. Η ανεμελιά είναι πολυτέλεια. Και, δυστυχώς, δεν είχα τέτοιες πολυτέλειες. Με έσωσε το γεγονός πως ήμουν συμπαγής χαρακτήρας. Έχω κάνει πάρα πολλές δουλειές στη ζωή μου και ποτέ δεν ξέχασα να αγαπώ τον εαυτό μου και τους άλλους. Ποτέ».
Ο Στάθης Ψάλτης τον τελευταίο καιρό δεν έδινε συνεντεύξεις. «Κύριε Ψάλτη γιατί αποφασίσατε να μας μιλήσετε;» τον ρώτησα. «Η Κύπρος είναι άλλο. Την αγαπώ πολύ την Κύπρο. Η εφημερίδα σας είναι σοβαρή…». Την καχυποψία του Στάθη Ψάλτη για τους δημοσιογράφους, τις λακωνικές του, σχεδόν μονολεκτικές του, απαντήσεις και τη συμφωνία να του αποστέλλονταν από πριν οι ερωτήσεις στο email της γυναίκας του, Χριστίνας, κάποιοι την ενέταξαν στην «εκκεντρικότητα του χαρακτήρα του» και κάποιοι άλλοι την απέδωσαν σε ξαφνική ιδιορρυθμία.
Στηρίζοντας το τσιγάρο του στο στόμα προσπάθησε, κάπως άχαρα, σαν με αμηχανία, να ανοίξει τον φάκελο με τις ερωτήσεις. Στη συνέχεια, ξεκίνησε να μου διαβάζει, σχεδόν χωρίς ανάσα, ερώτηση-απάντηση. «Ελάτε τώρα, κύριε Ψάλτη, θα βγει άψυχο το κείμενο έτσι! Ελάτε να κάνουμε μια αυθόρμητη κουβέντα. Σαν να μιλάτε με έναν φίλο», του είχα πει. «Δεν έχω φίλους!», μου απάντησε κοφτά κι άναψε ένα δεύτερο τσιγάρο.
Ο Στάθης Ψάλτης στο μυαλό όλων μας ήταν η ψυχή της παρέας. «Άλλο το να είσαι κοινωνικός και να αποδέχεσαι τον κάθε άνθρωπο όπως είναι. Από εκεί και πέρα όμως… Εγώ ποτέ δεν κατάλαβα τις προθέσεις των άλλων, γιατί πάντα πήγαινα με ανοιχτή αγκαλιά προς αυτούς. Τώρα, αν στο μέλλον μου φέρονταν άσχημα, αυτό για μένα ήταν μάθημα. Δεν με τσάντιζε καθόλου. Αλλά με πλήγωνε βαθιά. Όλοι σε πλησιάζουν για κάποιο λόγο. Δεν σε πλησιάζουν αληθινά. Όταν σε πλησιάζει ο άλλος για κάποιο λόγο, παύει να είναι φίλος. Είναι γνωστός. Εκατομμύρια γνωστούς έχω. Αλλά δεν είναι φίλοι. Δυστυχώς», μου είχε πει στην τελευταία του συνέντευξη στο «Down Town».
Ο Στάθης Ψάλτης δεν ήταν μοναχικός τύπος. «Δεν είμαι, όχι. Αλλά μου αρέσει να είμαι, δεν θα σας το κρύψω».
Ο Στάθης Ψάλτης ήταν χορτασμένος από αγάπη. «Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι όταν ο κόσμος σε βλέπει πάνω στη σκηνή, σε αγαπά, σε χειροκροτεί, ενώ όταν σβήνουν τα φώτα και βγαίνεις από τη σκηνή βλέπεις μόνο άδεια καθίσματα. Ω, τι μοναξιά! Άρα; Άρα πλήρωσαν, γέλασαν, έφυγαν. Το να αγαπιέσαι είναι πάρα πολύ δύσκολο. Το να αγαπάς όμως είναι χαρά Θεού, είναι ευτυχία. Από τον μόνο που έχω αγαπηθεί είναι από τη Χριστίνα μου (σ.σ. τη σύζυγό του). Αυτός που μένει δίπλα σου στο τέλος είναι ο σύντροφός σου. Και αυτή είναι η Χριστίνα μου».
Το πρόσωπό του, κάθε φορά που μιλούσαμε για τη Χριστίνα, μαλάκωνε. Τα μάτια του υγραίνονταν. Η Χριστίνα σηκώθηκε να του δώσει μία ζεστή αγκαλιά, ενώ εκείνος ρούφηξε ακόμα μία τζούρα από το τσιγάρο του.
«Όμως, ξέρετε, η αγάπη του κόσμου είναι ερέθισμα. Η αγάπη του κόσμου είναι μεγάλη υπόθεση. Το να μπορέσεις να την κερδίσεις. Εγώ πάλεψα για να την κερδίσω. Δεν την κέρδισα τυχαία. Δεν ήμουν τυχαίος. Γι’ αυτό και παραμένω. Σε όλες μου τις δουλειές δείχνω σεβασμό, ήθος, αξιοπρέπεια. Αγαπώ πάντα το καθετί καινούριο που κάνω.».
-Τον εαυτό σας; Αγαπάτε τον εαυτό σας κύριε Ψάλτη;
-Απεριόριστα!
Ο Στάθης Ψάλτης ήταν φύσει θέσει κωμικός ηθοποιός. «Προσωπικά μπορώ να παίξω τα πάντα. Όταν παίζεις κωμωδία σίγουρα οι άλλοι περιμένουν να πεις κάτι αστείο ή να βγάλεις γέλιο μέσα από μια κατάσταση. Αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Αυτό σημαίνει επαγγελματισμός».
Ο Στάθης Ψάλτης είχε πηγαίο ταλέντο. «Δεν το καταλαβαίνω. Σίγουρα το ταλέντο δεν αρκεί. Θέλει και μυαλό. Πάντα έλεγα “περισσότερο μυαλό και λιγότερο ταλέντο”».
Ο Στάθης Ψάλτης γελούσε. «Πολύ συχνά γελάω. Γελάω με τα πιο ηλίθια μέχρι τα πιο πνευματώδη αστεία».
Ο Στάθης Ψάλτης δεν συγκινούνταν. «Αυτό δεν είναι αλήθεια. Τα μάτια της γυναίκας μου και τα μάτια των εγγονών μου με συγκινούν βαθιά».
Ο Στάθης Ψάλτης είναι ο μεγαλύτερος σταρ, όχι μόνο μιας παρεξηγημένης δεκαετίας, αλλά μιας ολόκληρης εποχής. «Δεν το πιστεύω. Δεν πιστεύω στον όρο σταρ. Σταρ είναι κάτι το άπιαστο. Το μέλημά μου δεν ήταν να είμαι πρώτος. Το μέλημά μου πάντα ήταν να είμαι καθαρός και αληθινός. Ακόμα και τις ακραίες αντιδράσεις θαυμασμού τις κατέκτησα με το ήθος μου και τη δουλειά μου. Τώρα τις βλέπω ως ένας ακόμα παρατηρητής, όπως κι εσείς».
Ο Στάθης Ψάλτης δεν θα μπορούσε να ζήσει χωρίς έρωτα. «Ναι, αλλά δεν έζησα ποτέ καταστροφικό έρωτα. Ούτε ο έρωτας ήταν η κινητήριός μου δύναμη ή αναπόσπαστο κομμάτι δημιουργίας. Επίσης, δεν ήμουν εκείνος που έκλεινε πάντα την πόρτα. Μου έκλεισαν και πόρτες. Πάντα αντιμετώπιζα την αλήθεια, χωρίς φανφαρονισμούς και βλακείες. Ακούγομαι αποστειρωμένος ,αλλά στην ουσία μου είμαι ρομαντικός. Αν ήσουν γυναίκα, αυτή τη στιγμή θα με είχες ερωτευτεί. Πολύ απλό». Κι εκεί γέλασε πρώτη φορά. Πολύ και πηγαία.
Ο Στάθης Ψάλτης ήταν αρκετά χίπης, ελεύθερο πνεύμα, μοντέρνος. Ποιος άλλος άλλωστε θα τολμούσε να φορέσει στην φωτογράφιση που είχαμε κάνει μαζί τότε για το «Down Town» μπερέ με κονκάρδα με την Κύπρια τραγουδίστρια (ελέω εντύπου), Άννα Βίσση; «Συμφωνώ. Είμαι ακριβώς όλα αυτά που λες», μου είχε πει.
Ο Στάθης Ψάλτης ήταν σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής. «Δεν πιστεύω σε σύμβολα και ψεύτικους θεούς. Εγώ πιστεύω στην πραγματικότητα. Σύμβολο για μένα είναι μόνο η ελληνική σημαία και ο σταυρός του Χριστού. Τίποτε άλλο».
Ο Στάθης Ψάλτης ήταν «ο Στάθης του λαού, ο δικός μας Στάθης». «Νομίζω ότι αυτό που είπατε είναι θεϊκό. Δεν μπορεί να είναι τίποτα λιγότερο. Έναν εγκληματία δεν τον αγαπά ο κόσμος. Ο κόσμος αγκαλιάζει έναν καλό άνθρωπο, που αγαπά και προσφέρει».
Ο Στάθης Ψάλτης έγινε ξαφνικά πιο σκληρός από αυτό που φανταζόμασταν.
«Δεν νομίζω ότι αλλάζει ο άνθρωπος. Σε κάποιες στιγμές γίνεται σκληρός αλλά επί της ουσίας δεν είναι».
O Στάθης Ψάλτης δεν άφησε πίσω του βίλες και αμύθητη περιουσία. «Ποτέ μου δεν εκτίμησα το χρήμα. Και ποτέ δεν με κυριάρχησε. Δεν έχω κάνει βίλες και τέτοια πράγματα. Ήμουν πάντα κατά της χλιδής». Επίσης ποτέ δεν άφησε την -περίφημη- οικονομική κρίση των καιρών μας να τον επηρεάσει. «Όταν έχεις βιώσει εποχές που πήγαινες με το τεφτέρι για να πάρεις μια οκά ψωμί ή λίγο λάδι, δεν σου κάνει εντύπωση αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα».
Ο Στάθης Ψάλτης ήξερε τι σημαίνει καλή ζωή. «Καλή ζωή σημαίνει το να σε αγαπάει η οικογένειά σου, η γυναίκα σου και τα εγγόνια σου. Ο μπαμπάς και η μαμά σου, όσο ψηλά κι αν βρίσκονται. Να νιώθεις την αγάπη τους, και από εκεί μέσα να ανταποδίδεις κι εσύ την αγάπη σε εκείνους που σε πλησιάζουν. Έτσι, ναι, έζησα καλή ζωή».
Ο Στάθης Ψάλτης έζησε και ωραία ζωή. «Το ωραίο είναι λίγο. Έζησα υπέροχα. Ανοιξιάτικα. Χειμερινά, Φθινοπωρινά. Έχω ζήσει όλες τις εποχές του χρόνου. Όλες λουσμένες με φως. Αληθινό, καθαρό φως. Φως ψυχής, καρδιάς, αγάπης».
Ο Στάθης Ψάλτης άφησε πίσω του έναν παράδεισο (για να πάει ίσως σε έναν άλλον, ακόμα μεγαλύτερο). «Ο παράδεισός μου, αν με ρωτάς, είναι το τώρα, το σήμερα. Με τη συνοδεία του παρελθόντος. Δεν εγκλωβίστηκα, βέβαια, στο παρελθόν μου. Δεν έχω εγκλωβιστεί ποτέ στη ζωή μου. Πάντα ένιωθα ελεύθερος. Αλλά εκμεταλλευόμουν την ελευθερία μου όπως ήθελα εγώ, και όχι όπως ήθελαν οι άλλοι γύρω μου. Βέβαια απόλυτη ελευθερία έχει μόνο ο θάνατος. Στη ζωή δεν υπάρχει ελευθερία».
Τον αποχαιρέτησα με το χτύπημα του πρώτου κουδουνιού, λίγα λεπτά πριν ξεκινήσει να πρωταγωνιστεί, για άλλη μια φορά, στην παράσταση «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» στο «Pantheon Theater» της Αθήνας. «Όχι, μη φύγεις ακόμα. Κάτσε πρώτα να τελειώσουμε το τσιγάρο μας…», μου είπε.
Είπαν για εκείνον στο «Down Town» μετά το θάνατό του:
Σταμάτης Γαρδέλης: «Ο Στάθης ήταν ακριβώς αυτό που φαινόταν: Εύχαρης, καλοπροαίρετος, επικοινωνιακός με χιούμορ και ανοιχτωσιά. Ήταν μπροστά. Δεν είχε τίποτα υπόγειο και ύπουλο. Δεν είχε δεύτερες σκέψεις. Με τον Στάθη κάναμε παρέα τις αρχές του ’80. Η συνεργασία μας στις ταινίες μας έφερε πιο κοντά. Τότε, ήμασταν όλοι οι ηθοποιοί παρέα. Θυμάμαι πηγαίναμε συχνά στην ντισκοτέκ «Βarbarella» αλλά και στα μπουζούκια, στην τότε «Φαντασία». Κάναμε τέτοια. Νυχτερινή ζωή. Κάναμε και πολλές εκδρομές. Η Καίτη (σ.σ. Φίνου), ο Στάθης, εγώ και η Σοφία (σ.σ. Αλιμπέρτη). Μετά χαθήκαμε. Όπως γίνεται τις περισσότερες φορές. Όμως αγαπιόμασταν, γιατί είχαμε ζήσει δυνατές στιγμές στο παρελθόν. Όταν έμαθα ότι δεν τα κατάφερε στενοχωρέθηκα, σαν να έχασα ένα πολύ δικό μου πρόσωπο. Περισσότερο, όμως, έκλαψα όταν επέστρεφα σπίτι από το νοσοκομείο, τον “Άγιο Σάββα” όπου νοσηλευόταν. Με είχε πιάσει τεράστιος κόμπος. Στο νοσοκομείο πιάσαμε την κουβέντα για ώρα, μάλιστα, είχαμε δώσει ραντεβού για ποτό όταν θα γινόταν καλά και θα έβγαινε από εκεί μέσα…».
Καίτη Φίνου: «Με πήραν όλοι οι δημοσιογράφοι από όλα τα Μέσα να τους μιλήσω για τον Στάθη. Σε όλους αρνήθηκα. Δεν το έχω χωνέψει ακόμα ότι έφυγε ο Στάθης. Δεν είναι δυνατόν να συνέβη! Πώς να σας μιλήσω για κάτι που δεν έχω συνειδητοποιήσει ότι ισχύει; Πείτε μου, λοιπόν. Πώς;».
