Ερωτικές επιστολές, αληθινές γυναίκες, αναζήτηση ταυτότητας… Η μουσική παράταση «Γυναικείο Μελάνι» ανεβάζει στη σκηνή 13 σπουδαίες ηρωίδες της ιστορίας επιχειρώντας μια κατάδυση στη γυναικεία ψυχή. Η δημιουργός και πρωταγωνίστρια της παράστασης, Μάρα Κωνσταντίνου, μιλάει για όλα αυτά που συναποτελούν την δική της αλήθεια.
Από Τώνια Σταυρινού
Φωτό Δημήτρης Βαττής (IG vattisd)
Οι άνθρωποι δεν επικοινωνούν πια με επιστολές. Η ταχύτητα, οι συντομογραφίες, τα γρήγορα μηνύματα έχουν αντικαταστήσει το αργό ταξίδι του γράμματος και το ξεδίπλωμα της ψυχής που ήταν βασικό συστατικό στο περιεχόμενο του… Γι’ αυτό ακριβώς η Μάρα επέλεξε 13 επιστολές, από ισάριθμες γυναίκες της ιστορίας, ζωντανεύοντας επί σκηνής την κάθε μία μέσα από τα λόγια τους. «Η πρωταγωνίστρια της παράστασης θα ξυπνήσει δεκατρείς αληθινές γυναίκες, φιγούρες του χθες, ξεχωριστές προσωπικότητες που δεν είναι πια μαζί μας», εξηγεί η ίδια. «Η ηρωίδα θα λειτουργήσει σαν μια μηχανή του χρόνου που ξυπνά εικόνες και ήχους, φέρνοντας στην σκηνή, σαν παιχνίδι, το χθες στο σήμερα και το σήμερα στο χθες. Ο θεατής θα ταξιδέψει στα άδυτα του ψυχισμού αυτών των γυναικών μέσα από τις επιστολές, σε μια εποχή που πέρασε, σ’ έναν αιώνα που έφυγε, όπου κάθε στοιχείο, κύτταρο και μυρωδιά, κινδυνεύει να ξεχαστεί».
Τι διαπραγματεύεται λοιπόν το «Γυναικείο Μελάνι»;
Αναπολεί μια χαμένη εποχή. Ερωτικές επιστολές, μεγάλων συγγραφέων και καλλιτεχνών είναι το θέμα που περιβάλει η παράσταση Γυναικείο Μελάνι… Άκρως αποκαλυπτικές, γραμμένες με όχημα τον σιωπηλό σπαραγμό ή την κραυγαλέα απόγνωση. Οι λέξεις μαχαίρια, η πένα μετατρέπεται σε μέσο «εξερεύνησης της ατομικής τους ταυτότητας, αυτοανάλυσης, συζήτησης με τον εαυτό τους, αυτοθεραπείας, ακόμα και κάθαρσης». Μια παράσταση κατάδυση στη γυναικεία ψυχή, μια εξερεύνηση του γυναικείου μυαλού. Μια ανάσα, ένα βήμα, μια στιγμή, σαν ταξίδι σε μια εποχή που χάσαμε.
Πώς επιλέγηκαν οι 13 γυναίκες που ζωντανεύουν μέσα από τις επιστολές τους στη σκηνή;
Πριν μερικά χρόνια είχε πέσει στα χέρια μου ένα βιβλίο με τίτλο «Γράμματα χωρισμού» το διάβασα και το βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και είπα ότι κάποια στιγμή θα κάνω μια παράσταση με αυτές τις επιστολές. Διάλεξα τις γυναίκες που μου μίλησαν στην καρδιά μου. Γυναίκες δυναμικές, διαφορετικές για την εποχή τους που άφησαν πίσω τους τροφή για σκέψη και ένα ανεκτίμητο έργο πίσω τους. Μερικές από αυτές που θα ακούσουμε στην παράσταση είναι οι Σιμόν ντε Μποβουάρ, Ισιδώρα Ντάνκαν, Μαρία Κάλλας, Βιρτζίνια Γούλφ, Μαρία Πολυδούρη, Αναΐς Νιν, Ντόροθι Τόμσον, Πηνελόπη Δέλτα, Φρίντα Κάλλο. Με αυτή την παράσταση αισθάνομαι ότι παίζω παγκόσμια γκάμα έργων από νεοκλασσικό, σε σύγχρονο και αρχαίο δράμα. Οι πολλές ποικιλίες υποκριτικής, είναι μια μεγάλη πρόκληση γιατί δοκιμάζεταιη υποκριτική μου ικανότητα σε όλα τα επίπεδα. Έβαλα τον εαυτό μου σε μια δοκιμασία γιατί θέλω να εξελίσσομαι σαν ηθοποιός και να μην μένω στα ίδια. Το βρήκα τρομερά ενδιαφέρων να πρέπει να δουλέψεις αυτές τις επιστολές που τες έγραψαν αληθινές γυναίκες και όχι κάποιος συγγραφέας που φαντάστηκε τις ιστορίες τους.
Ποια είναι η προσωπική σου σχέση μαζί τους; Τις «γνώρισες» μέσω της παράστασης ή ήταν προσωπικότητες που σε είχαν εμπνεύσει στη ζωή σου;
Τις περισσότερες τις «γνώριζα» και τις θαύμαζα για το έργο που άφησαν πίσω τους αλλά δεν είχα «γνωρίσει» την στάση τους στην προσωπική τους ζωή μέχρι που διάβασα τις επιστολές τους και μαγεύτικα από το θάρρος τους, την αλήθεια τους και το πόσο καλά μπορούσαν να διαχειριστούν τον εγωισμό τους. Είχαν καθαρή αγάπη και κανένα φόβο για απόρριψη, πράγμα αξιοθαύμαστο. Είναι γυναίκες που πάντα θα εμπνέουν την ζωή μας.
Ποια σύνδεση έχουν αυτές με τη σύγχρονη εποχή; Πώς «προσγειώνονται» στο σήμερα;
Με αυτή την παράσταση είναι μια ευκαιρία να δούμε και να θυμηθούμε ξανά τα απλά και αληθινά πράγματα στην ζωή και το πόσο μεγάλη σημασία έχει να επικοινωνούμε το συναίσθημα μας. Επέλεξα ως μέσο τις επιστολές για να τις γνωρίσει το κοινό από την προσωπική τους μεριά. Επίσης το μέσο «επιστολές» δεν υπάρχει πια έχει πεθάνει στις μέρες μας. Η παράσταση θα το αναστήσει για λίγο μέσα από τη μαγεία του θεάτρου. Για πολύ μεγάλο διάστημα, οι γυναίκες επιδίδονταν στην επιστολογραφία, αφού ήταν ο μόνος τρόπος με τον οποίον μπορούσαν να εκφραστούν. Οι γυναίκες αυτές δεν φοβήθηκαν. Δόθηκαν, πόνεσαν, έδρασαν. Και η δράση έφερε την αντίδραση. Μία δράση και μία αντίδραση που η κάθε εποχή «αγκάλιαζε» ή «απέρριπτε» ανάλογα. Άλλες εποχές, άλλα ήθη. Ο έρωτας, ωστόσο, παραμένει αδιαπραγμάτευτα ο ίδιος.
Η μουσική πώς έρχεται να ντύσει αυτή την παράσταση;
Η μουσική παίζει μείζονα ρόλο στην παράσταση και έχει άμεση σχέση με το έργο, μιας και έχει τη δύναμη να συμμετέχει, να σχολιάζει και πολλές φορές να επηρεάζει την εξέλιξη του δράματος. Η αμεσότητα αυτή επιτυγχάνεται βέβαια διαμέσου ζωντανής ερμηνείας και όχι κάποιας παρελθοντικής προ-ηχογραφημένης εκτέλεσης. Έξι βιρτουόζοι μουσικοί συναντούν την ηρωίδα, και μαζί ζωντανεύουν μια εποχή, όπου οι μεγαλουπόλεις ήταν ένα μαγικό θερμοκήπιο της τζαζ, με τη μουσική να αποτελεί διέξοδο πολλαπλών χρήσεων, σαν μοχλός για ανατροπές – κοινωνικές και προσωπικές. Η τζαζ ως γλώσσα για τον εγκέφαλο ανάγεται σε πρωτεύον κοινωνικοπολιτιστικό φαινόμενο και βάζει «τρικλοποδιά» στο κυρίαρχο σύστημα, ως η μουσική των ελεύθερων πνευμάτων, των εκπλήξεων και των αναιρέσεων.
Πώς έγινε η επιλογή των τραγουδιών;
Τα περισσότερα τραγούδια που θα ακούσουμε στην παράσταση, μου τα έχει συστήσει η γιαγιά μου, τραγουδώντας ή παίζοντάς τα στο πιάνο. Υπήρξε πρωτοπόρα για την εποχή της και πολύ διαφορετική. Μια πολύ ξεχωριστή προσωπικότητα που έσφυζε από ενέργεια και αγάπη για τη ζωή. Έζησε ένα ολόκληρο αιώνα με το χαμόγελο να μην σβήνεται ποτέ από τα χείλη της, παρέμεινε χαραγμένο ανεξίτηλα στο πρόσωπό της. Γι’ αυτό και η παράσταση Γυναικείο Μελάνι είναι αφιερωμένη στην γιαγιά μου Ρίτσα Οικονόμου.
Εσύ βρήκες τον εαυτό σου μέσα από αυτές τις εμβληματικές προσωπικότητες;
Θα τολμήσω να πω ότι ναι, κάποιες φορές είδα τον εαυτό μου στις επιστολές αυτών των γυναικών όταν δούλευα και τις μελετούσα και είμαι σίγουρη ότι πολλές γυναίκες επίσης θα δουν και αυτές το εαυτό τους κάπου και θα ταυτιστούν με κάποιες από τις επιστολές όταν έρθουν να δουν την παράσταση.
Θεωρείς ότι η τέχνη έχει ρόλο στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών;
Η παράσταση δεν διαπραγματεύεται τα δικαιώματα των γυναικών έχει να κάνει γενικότερα με τον άνθρωπο. Την έκφραση των συναισθημάτων και την ίδια την ύπαρξη. Αλλά ναι οι τέχνες έχουν ρόλο να διαδραματίσουν στην διεκδίκηση δικαιωμάτων για όλους. Πάντοτε η τέχνη αφήνει μηνύματα στο κοινό, τροφή για σκέψη και προβληματισμό.
Το θέατρο βρίσκεται αυτό τον καιρό στην επικαιρότητα για τις υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης. Θεωρείς θετικό ότι σήμερα βγαίνουν αυτές οι μαρτυρίες;
Ναι σίγουρα είναι θετικό όλο αυτό που συμβαίνει. Πιστεύω ακράδαντα ότι η αλήθεια πάντα αποκαλύπτεται. Η αλήθεια πάντα βρίσκει τρόπους να βγει στο φως ό,τι και αν κάνεις ό,τι και αν πεις δεν υπάρχει περίπτωση να μην φανερωθεί. Τα άδικα ουκ ευλογούνται. Μεγάλη ντροπή για αυτούς που μόλυναν τον χώρο του θεάτρου και της τέχνης γενικότερα και ευτυχώς που βγήκαν στο φως όσα ακούσαμε, για να καθαρίσει επιτέλους ο χώρος από αυτούς τους ανθρώπους, αν μπορώ να τους πω έτσι.
Είχες ποτέ μια τέτοια εμπειρία;
Όχι δεν είχα κάτι τόσο σοβαρό. Κακές συμπεριφορές ή λεχτική βία, λίγο ή πολύ τις έχουμε βιώσει όλες και όλοι στο χώρο. Όταν είσαι νέος στον χώρο, συνήθως παγώνεις, δεν περιμένεις άνθρωποι της τέχνης να έχουν τέτοιες συμπεριφορές αλλιώς τα έχεις στο κεφάλι σου.
Τι άλλο κάνεις επαγγελματικά αυτό τον καιρό;
Ασχολούμαι με τις δημιουργίες μου maraartcreations και θα αρχίσω πρόβες για την επομένη μας παραγωγή με την ομάδα μου DreamTheatre productions για το καλοκαίρι και μετά ξανά πρόβες για τον επόμενο το Σεπτέμβρη σε σκηνοθεσία του αγαπημένου και ταλαντούχου φίλου Πέτρου Χαραλάμπους.
Πώς σε έχει επηρεάσει η περίοδος της πανδημίας;
Πολύ δημιουργικά. Είμαι από τα άτομα που πέρασα καλά στο σπίτι με τον εγκλεισμό έκανα πολλά ξεκαθαρίσματα με τον εαυτό μου, έβγαλα ό,τι ψεύτικο υπήρχε στη ζωή μου. Εκανα τέλεια παρέα με τον εαυτό μου, ήρθα πιο κοντά σε μένα και στην οικογένεια μου, ασχολήθηκα ξανά με της δημιουργίες μου- ζωγραφική σε καμβά και σε πέτρα. Ως λάτρης της φύσης είχα χρόνο για περιπάτους στη θάλασσα και στο βουνό και όλο αυτό ήταν μεγάλη χαρά και το σημαντικότερο, ήταν και είναι δωρεάν. Είχα χρόνο να τελειοποιήσω το έργο μου Γυναικείο Μελάνι και να το πάρω εκεί που του ταιριάζει και του αξίζει.
Τι είναι αυτό που σου έλειψε πιο πολύ;
Οι πρόβες στο θέατρο και οι φίλοι μου που μαζευόμασταν σε σπίτια και φεύγαμε ότι ώρα θέλαμε. Η πανδημία γενικά με έμαθε να εκτιμώ τα απλά και καθημερινά πράγματα της ζωή και ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο ούτε καν ο αέρας που αναπνέουμε.
Και ποια πράγματα έχεις αναθεωρήσει;
Ότι τίποτα και κανένας δεν είναι δεδομένος σε αυτή την ζωή, αν δεν δουλέψεις σκληρά και αληθινά τίποτα δεν ριζώνει. Κι όπως βγαίνει και από την παράσταση, η επικοινωνία και η έκφραση των συναισθημάτων μας είναι παντοδύναμη. Ο τρόπος έκφρασης όμως στις μέρες μας έχει διαφοροποιηθεί ριζικά. Οι λέξεις χάνουν τη σημασία τους, ο τρόπος μετάδοσης αλλοιώνεται. Μαζί μ ’αυτά κι εμείς οι άνθρωποι. Όσο πιο πίσω ανατρέξουμε σε εποχές, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να συναντήσουμε ένα γενναίο, αληθινό έρωτα. Ενώ όσο πιο πολύ πλησιάζουμε στο σήμερα οι πιθανότητες, δυστυχώς, ελαχιστοποιούνται.
