Το να βρεις την «αδελφή ψυχή» σου είναι μεγάλη κουβέντα, πόσο μάλλον σ’ ένα απαιτητικό επάγγελμα, όπως είναι η υποκριτική. Η Βαρβάρα και η Μαρία, όμως, έχουν βρει έναν μαγικό τρόπο να συμπληρώνει η μια την άλλη, κτίζοντας μια ουσιαστική φιλία, με γερά θεμέλια.
Της Κωνσταντίνας Γεωργίου
Τα τελευταία δυο χρόνια είστε μαζί στο «Μπρούσκο», του ΑΝΤ1. Να υποθέσω ότι το θεατρικό «Ψύχωσις 4:48», σας έφερε ακόμη πιο κοντά;
Βαρβάρα: Με τη Μαρία η σχέση μας δεν είναι απλώς επαγγελματική. Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μου.
Μαρία: Είμαστε αδελφές ψυχές. Γνωριστήκαμε πριν από πέντε χρόνια και καταλάβαμε ότι ταιριάζουμε απόλυτα. Όταν βρίσκομαι σε κατάσταση σύγχυσης, θα πάρω τηλέφωνο τη Βαρβάρα, θα μιλήσουμε και θα μου ξεκαθαρίσει το τοπίο, πάντοτε με αγάπη και τρυφερότητα.
Βαρβάρα: Στις αρχές, ήταν σαν να μου έλειπε ένα κομμάτι κι αυτό το συμπλήρωνε η Μαρία, χωρίς να το ζητήσω. Και αντίστοιχα. Σιγά-σιγά, άρχισε να αναπτύσσεται μεταξύ μας μια αβίαστη και βαθιά επικοινωνία.
Άρα, είστε η απάντηση στο κλισέ που θέλει τις γυναίκες να λειτουργούν ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Ωστόσο, γενικότερα, είστε ανταγωνιστικές;
Μαρία: Προσωπικά, εστιάζω στο να ξεπερνώ τον εαυτό μου. Ο καθένας είναι μια ξεχωριστή οντότητα. Εγώ είμαι η Μαρία. Η Βαρβάρα είναι η Βαρβάρα. Τι να ανταγωνιστώ; Η καθεμία φέρνει το δικό της κομμάτι και μαζί κάνουμε ένα σύνολο. Θεωρώ πως ο ανταγωνισμός ευτελίζει τη δουλειά μας.
Βαρβάρα: Μιλώντας συγκεκριμένα για το «Μπρούσκο», όπου συμμετέχω τα τελευταία τρία χρόνια, δεν έχω διαπιστώσει να υπάρχει ιδιαίτερος ανταγωνισμός από τις γυναίκες-συναδέλφους. Η δουλειά μας είναι σκληρή. Διαρκώς καλείσαι να δουλεύεις με τον εαυτό σου. Πολλοί ηθοποιοί το ακολουθούν κι αυτό αποτυπώνεται και στις συνεργασίες τους. Όταν βασικός άξονας είναι ο εαυτός σου και όχι ο εαυτός σου σε συνάρτηση με τους άλλους, τότε δεν «χωράει» ανταγωνισμός.
Ένα άλλο κλισέ για τα επαγγέλματα που σχετίζονται με την προβολή, είναι ότι τα συνοδεύει μια δόση ματαιοδοξίας. Μπήκατε ποτέ σε αυτό το τριπάκι;
Βαρβάρα: Στη δουλειά μας κρινόμαστε συνεχώς. Κάποιες φορές, μπορεί να αισθανθείς πίεση να ανταποκριθείς σε κάποια στερεότυπα, παρουσιάζοντας τον εαυτό σου μ’ έναν συγκεκριμένο τρόπο. Προσωπικά, προσπαθώ να έχω αντιστάσεις και αναθεωρώ διαρκώς το πώς θέλω να υπάρχω σε αυτόν τον χώρο.
Μαρία: Εγώ έχω αντίβαρο στη ζωή, που με συνεφέρνει. Σίγουρα, μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν στιγμές που είδα μια φωτογραφία μου και είπα: «Α, τι ωραία που είμαι». Όταν έχεις, όμως, δίπλα σου ανθρώπους που σε γειώνουν ή έχεις παιδιά, δεν ξεφεύγεις εύκολα.
Βαρβάρα: Όταν εστιάζεις αλλού, ματαιόδοξα στοιχεία όπως η εικόνα και η εμμονή με την αναγνωρισιμότητα, χάνουν την αίγλη, την υπόσταση και τη σημαντικότητά τους. Δεν μπορείς να είσαι ματαιόδοξος, αν θέλεις η πορεία σου να χαρακτηρίζεται και να βασίζεται και σε πιο ουσιαστικά πράγματα.
Μαρία: Επειδή κάποια στιγμή η εικόνα φθείρεται, σκέψου να μην κάνεις άλλη δουλειά από το να τη συντηρείς. Στο εξωτερικό βλέπουμε μεγάλες stars να ανεβάζουν φωτογραφίες τους άβαφες και αχτένιστες, τσαλακώνοντας αυτή την επιβεβλημένη εικόνα. Είναι καιρός να δώσουμε το δικαίωμα στις γυναίκες, που δεν εμφανίζονται στην τηλεόραση, να αγαπήσουν τον εαυτό τους και να μη συγκρίνονται με όσες περνάνε από επεξεργασία Photoshop. Γιατί «ποινικοποιείται» τόσο πολύ η κυτταρίτιδα και οι ρυτίδες; Χωρίς, βέβαια, να λέμε ότι πρέπει να αφεθείς. Είναι ωραίο να είσαι περιποιημένη και να φροντίζεις το πρόσωπο και το σώμα σου.
Ας πάμε στην παράσταση που ανεβάζετε στο Θέατρο Ανεμώνα. Ποια είναι μέχρι στιγμής η ανταπόκριση του κοινού, μιας και στο εξωτερικό προκάλεσε αρκετές φορές αμηχανία;
Μαρία: Είχαμε διάφορες αντιδράσεις. Αμήχανα βλέμματα, πρόσωπα σοκαρισμένα. Υπήρχαν άτομα που ήρθαν στο καμαρίνι μας συγκινημένα. Εξέφρασαν μεγάλη ικανοποίηση, λέγοντας μας ότι το έργο τούς συγκλόνισε. Το κείμενο είναι τέτοιο, που σε αγγίζει βαθιά. Πρόκειται για έναν ποιητικό λόγο, της ιδιοφυούς Sarah Kane. Εμείς, δεν την αντιμετωπίζουμε σαν ψυχωσική. Σεβόμαστε τον λόγο της, τον οποίο θέλουμε να περάσουμε στο κοινό ως τον λόγο ενός βαθιά σκεπτόμενου και ευαίσθητου ανθρώπου, ο οποίος δεν αντέχει την πραγματικότητα με τη βία, τους πολέμους και τις εικόνες των παιδιών που πεινάνε ή τα ξεβράζει νεκρά η θάλασσα, σε συνδυασμό με την παράνοια των ΜΜΕ και των Μέσων Μαζικής Δικτύωσης. Μια πραγματικότητα που αυτή η ψυχή, η Sarah Kane, δεν αντέχει και αποφασίζει να «αποχωρήσει». Θέλαμε να της δώσουμε αυτό το δικαίωμα και να μην κατακρίνουμε την απόφασή της να αυτοκτονήσει. Σκοπός μας είναι να κάνουμε τον κόσμο να διερωτηθεί, θέτοντάς του το ερώτημα: αυτή είναι η προβληματική, που δεν αντέχει όσα συμβαίνουν ή μήπως εμείς, που τα αντέχουμε;
Βαρβάρα: Νομίζω ότι όσοι έχουν έρθει σε επαφή με αυτού του είδους την κριτική σκέψη ή έχουν βιώσει δύσκολες ψυχολογικά καταστάσεις, θα τους αγγίξει σε διάφορα επίπεδα. Είναι πολύ συγκεκριμένο αυτό το είδος θεάτρου. Ονομάζεται «θέατρο στα μούτρα σου». Ξεκίνησε μέσα από μια κοινωνικοπολιτική κατάσταση στην Αγγλία και έσπασε τις φόρμες του θεάτρου. Από μόνο του, είναι ένα «επιθετικό» είδος.
Θεωρείτε ότι το κυπριακό κοινό είναι έτοιμο για κάτι τέτοιο;
Μαρία: Είχαμε την ίδια συζήτηση σήμερα το πρωί. Οφείλουμε να ταρακουνήσουμε λίγο το κατεστημένο. Αν δεν το κάνουμε εμείς οι καλλιτέχνες, ποιος θα το κάνει; Ας ρισκάρουμε, λοιπόν, να ενοχλήσουμε. Είναι καλό να κινούνται τα νερά, ώστε να ξυπνήσει ο κόσμος, να συνειδητοποιήσει κάποια πράγματα και να αντιδράσει. Ειδικά, εμείς στην Κύπρο κοιμόμαστε ύπνο βαθύ. Ο κόσμος γύρω μας «φλέγεται». Υπάρχουν εκατομμύρια πρόσφυγες, γίνονται πόλεμοι, τρομοκρατικές επιθέσεις, ενώ εμείς έχουμε έναν υπέροχο ήλιο και σκεφτόμαστε πού θα πάμε για καφέ ή ασχολούμαστε μόνο με τα δικά μας προβλήματα.
Βαρβάρα: Συμφωνώ απόλυτα. Ως έναν βαθμό, αυτός είναι ο σκοπός της τέχνης. Όχι μόνο η αφύπνιση, αλλά και η υπενθύμιση για όσα συμβαίνουν. Το τι αρέσει και το τι μπορεί να δεχθεί το κοινό, μερικές φορές, έχει να κάνει και με αυτό που του παρέχεται και το πόσο εξοικειωμένο είναι. Είναι καλό να έχει και αυτή την επιλογή.
Μαρία: Δεν θέλουμε μόνο να σοκάρουμε, αλλά να καταθέσουμε και μια πρόταση. Δεν έχει νόημα να αποδομήσεις κάτι, αν δεν έχεις να προσφέρεις κάτι καινούριο. Τώρα, θα μου πεις, τι προτείνει; Την αυτοκτονία; Η Sarah Kane θεωρεί ότι είναι πολύ ελπιδοφόρο το συγκεκριμένο έργο.
Βαρβάρα: Παρόλο που το κείμενο είναι σκληρό, καθώς πραγματεύεται υπαρξιακά και φιλοσοφικά ζητήματα, η σκηνοθετική γραμμή που ακολουθήθηκε στη συγκεκριμένη παραγωγή δίνει έμφαση στο να μεταδοθεί ο λόγος της συγγραφέως κι έπειτα να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματά του. Πρωταγωνιστικό ρόλο δεν έχουμε εμείς, η σκηνοθεσία ή τα σκηνικά, αλλά ο βαθύς ψυχολογικός λόγος της Sarah Kane, ο οποίος αν φιλτραριστεί από ένα υγιές μυαλό, θα οδηγήσει στην ευαισθητοποίηση.
Εσείς, σε ποιες φάσεις χάνετε την ελπίδα σας;
Βαρβάρα: Όταν «φύγω» από τον μικρόκοσμό μου και αφήσω τον εαυτό μου να δει την αρρώστια και το παράλογο που υπάρχει σε πολλά επίπεδα. Είναι πολύ εύκολο να επηρεαστείς με όσα γίνονται. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να διατηρήσεις την αισιοδοξία σου και να ασχοληθείς με πράγματα που σε κάνουν να αισθάνεσαι υγιής. Αρχίζοντας από τον εαυτό σου, προσφέροντάς του αγάπη και βελτιώνοντάς τον. Παράλληλα, αποκτώντας ουσιαστικές σχέσεις επικοινωνίας, κάνοντας πράξεις αλτρουισμού, ακτιβισμού, καθώς επίσης αναπτύσσοντας κριτική σκέψη και αντίσταση σε όσα άδικα και «τοξικά» συμβαίνουν. Εμείς οι καλλιτέχνες είμαστε τυχεροί γιατί έχουμε ένα ακόμη πολύ δυνατό «εργαλείο». Την τέχνη.
Μαρία: Μέσα από την οποία διοχετεύουμε την ένταση και συνάμα δημιουργούμε. Κάποια στιγμή, στις πρόβες, σκέφτηκα ότι καταλαβαίνω απόλυτα τη Sarah Kane. Θα μπορούσα να ήμουν στη θέση της. Ποια είναι η διαφορά; Ότι εγώ έχω ασφαλιστικές δικλείδες, σε αντίθεση μ’ εκείνην που δεν βρήκε ούτε τον έρωτα, ούτε την αγάπη. Δεν μπορείς να τα βλέπεις όλα αυτά και να μην απογοητευτείς, να μην απελπιστείς, να μην πάθεις κατάθλιψη. Έχω βρει, όμως, αξίες που δίνουν νόημα στη ζωή μου και κρατιέται από αυτές.
Σας έτυχε να βιώσετε την κατάθλιψη;
Μαρία: Εννοείται. Κάθε άνθρωπος που έχει επίγνωση, μπορεί να αντιληφθεί τις στιγμές που παθαίνει ένα mini depression. Απλώς, δεν έχω φτάσει στην παθολογική κατάσταση της κατάθλιψης, που πλέον μιλάμε για αρρώστια. Είμαι σε θέση να αντιληφθώ πότε περνώ μια περίοδο μικρής κατάθλιψης και να δώσω στον εαυτό μου το δικαίωμα να την περάσει και να δει πώς θα βγει από αυτό το μαύρο συννεφάκι.
Βαρβάρα: Με την κλινική έννοια του όρου, όχι. Φεύγοντας για τις πρώτες μου σπουδές, στην κοινωνιολογία, άρχισα να αποδομώ καταστάσεις. Αναπόφευκτα, πέρασα μια δύσκολη περίοδο αναθεώρησης. Στην πορεία, βρήκα εκείνα που δίνουν νόημα στην καθημερινότητά μου. Η ενασχόληση μου με την τέχνη, ούτως ή άλλως, για μένα λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά. Οι σπουδές μου στην υποκριτική σε συνδυασμό με αυτές που κάνω τώρα στην ψυχοθεραπεία, με βοηθάνε στο να έχω επίγνωση της σκέψης και των συναισθημάτων μου. Κι όταν έχεις επίγνωση, δεν έχεις επιλογή από το να ζεις αληθινά. Βέβαια, αυτή η προσπάθεια δεν σταματά ποτέ.
Μαρία: Η Βαρβάρα είπε μια λέξη-κλειδί. Η προτελευταία φράση του έργου είναι: «Τον εαυτό μου δεν γνώρισα ποτέ». Ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο για να κατανοήσεις τη Sarah Kane. Της έλειπε αυτό που είναι πολύ σημαντικό για την ψυχική υγεία ενός ανθρώπου. Η επαφή με τα συναισθήματά της. Αν μπορείς να τα κατανοείς και να τα αποδέχεσαι, είσαι σε καλό δρόμο. Όπως έλεγε και μια σοφή γυναίκα, που αγαπώ πολύ: «Τα συναισθήματα είναι απλώς πληροφορίες για το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο»!
Το έργο «Ψύχωση 4:48», ανεβαίνει κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, η ώρα 20:30, στο Θέατρο Ανεμώνα, στα Λατσιά. Μαζί με τη Μαρία Ιωάννου και τη Βαρβάρα Λάρμου, είναι και η Χλόη Γεωργοπούλου, ενώ η σκηνοθεσία είναι του Θεόδωρου Νικολαΐδη. Περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο: 70007721.
