Πώς είναι να γεννάς ένα κορίτσι και σήμερα να το αγκαλιάζεις ως αγόρι; Πώς είναι να αισθάνεσαι το σώμα σου ξένο και να μην ανήκεις στο φύλο που γεννήθηκες; «Είναι ένα ταξίδι με πολλούς σταθμούς» λέει η Αγάθη Χαραλάμπους έχοντας δίπλα της τον γιο της Θέο. Μαζί δίνουν μια μάχη για όλα τα τρανς παιδιά με όπλο την αγάπη τους.
Από την Τώνια Σταυρινού
Τρίτη γυμνασίου, πάρτι αποφοίτησης
Όλα τα κορίτσια ψάχνουν για το φόρεμα, κλείνουν κομμωτήριο και διαλέγουν μακιγιάζ. Για ένα κορίτσι όλα αυτά ισοδυναμούν με μαρτύριο. «Ο χορός της αποφοίτησης ήταν μια πολύ τραυματική εμπειρία για μένα. Προσπάθησα να κάνω αυτό που “έπρεπε”. Ίσιωσα τα μαλλιά μου, μακιγιαρίστηκα, φόρεσα ακόμη και φόρεμα. Πέρασα όλο το βράδυ ακουμπώντας σε μία γωνία στον τοίχο, να παρακαλάω να μη με δει κανείς, να περάσει η ώρα και να περάσω απαρατήρητος». Στα 13-14 δεν μπορείς να προσδιορίσεις ακριβώς τι σου συμβαίνει, παρόλο που σύμφωνα με νέες έρευνες, τα τρανς παιδιά αντιλαμβάνονται το φύλο τους από τη νηπιακή ηλικία. «Δεν ήξερα τι μου συνέβαινε. Ξεκίνησα να βλέπω ψυχολόγο γιατί βίωνα κατάθλιψη και σε κάποια φάση ξεκίνησα τους αυτοτραυματισμούς. Σε εκείνες τις ηλικίες και χωρίς να έχεις καμία ενημέρωση, δεν έχεις ιδέα τι σου συμβαίνει. Πρέπει να περάσεις από κάποιες εσωτερικές διεργασίες, να μπεις πολύ βαθιά μέσα σου, για να συνειδητοπoiιήσεις τι σου συμβαίνει. Για μένα αυτή η στιγμή ήταν εκείνο το καλοκαίρι, στο τέλος του γυμνασίου. Δεν ήταν απλά τα ρούχα, δεν ήταν απλά το ότι έπαιζα ποδόσφαιρο, δεν ήταν μόνο το στυλ μου και τα χόμπι. Δεν ήταν καν θέμα, “δεν μου αρέσει το σώμα μου”. Δεν ένιωθα καν ότι ήταν σώμα μου. Αυτό ήταν το πρόβλημα. Το σώμα στο οποίο ζούσα από τη μέρα που γεννήθηκα δεν το ένιωσα ποτέ δικό μου».
Από την τρίτη δημοτικού και σε όλα τα σχολικά του χρόνια βίωνε συνεχή εκφοβισμό στο σχολείο, λεκτική κυρίως κακοποίηση, η οποία τον έκανε να κλείνεται όλο και περισσότερο στον εαυτό του. «Οι λέξεις έχουν πολύ μεγάλη δύναμη και μπορούν να γίνουν πολύ βίαιες», λέει. Όταν πια μίλησε ανοιχτά για τη διεμφυλικότητά του έχασε πολύ σημαντικούς ανθρώπους. «Έχασα την τότε κολλητή μου και αρκετούς φίλους… Ήταν σαν μαχαιριά. Είχα πολύ μεγάλη ανάγκη την στήριξή τους και την αποδοχή τους γιατί ήμουν κι εγώ ακόμη τότε σε μεγάλη συναισθηματική φόρτιση. Σήμερα όμως αισθάνομαι ότι ευτυχώς που έφυγαν από τη ζωή μου γιατί αν δεν μπορούσαν να το αποδεχθούν τότε θα ήταν πολύ πιο δύσκολο σήμερα να έχουμε σχέση».
Μια δύσκολη αρχή….
Οι γονείς και τα αδέρφια του είναι σήμερα πολύ υποστηρικτικοί και σε καμία φάση δεν ένιωσε να χάνει την αγάπη τους. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως ήταν εύκολο. «Ως μητέρα πέρασα από πολλά στάδια», λέει η Αγάθη. «Έχω τέσσερα παιδιά. Ήθελα πάρα πολύ να κάνω κόρη, έτσι μετά τον γιο μου όταν ήρθε η Θεοδώρα χάρηκα πάρα πολύ. Από τα πρώτα της χρόνια, ακόμη και από το δημοτικό, είχαμε καταλάβει ότι ήταν διαφορετική. Θεωρήσαμε αρχικά ότι είναι ομοφυλόφιλη. Ήταν σχετικά πιο εύκολο για μας να το αποδεχθούμε αυτό, ίσως γιατί μπορούσαμε να το κατανοήσουμε καλύτερα. Θεωρώ τον εαυτό μου προοδευτικό άνθρωπο και δεν είχα ποτέ πρόβλημα να αποδεχθώ την οποιανδήποτε διαφορετικότητα. Όταν όμως το παιδί σου είναι διεμφυλικό και συμβαίνει στην πραγματικότητα και δεν είναι πια θεωρία, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα από όσο φαντάζεσαι. Υπήρχε μεγάλη αντίσταση μέσα μου να το δεχθώ».
Η αποκάλυψη έγινε στα 16 του. Όταν συνειδητοποίησε ότι αυτό που τον βασάνιζε σε όλη του τη ζωή, αυτό που δεν μπορούσε να ορίσει και να συζητήσει με κανένα, ονομάζεται διεμφυλικότητα και παρόλο που είναι μια εξαιρετικά σπάνια κατάσταση (αμερικανικές έρευνες του 2016 ανεβάζουν τον αριθμό των τρανς ατόμων στο 0,6% του πληθυσμού, ωστόσο κάποιες άλλες ανεβάζουν το ποσοστό σε 1%) είναι πραγματική και καταγράφεται πλέον επίσημα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. «Η στάση του Θέο δυστυχώς ήταν πάντα να μας προστατεύει», λέει η Αγάθη. «Δίσταζε να μας μιλήσει, είτε γιατί δεν ήθελε να μας απογοητεύσει, είτε γιατί δεν ήθελε να μας πληγώσει, είτε γιατί φοβόταν την αντίδρασή μας και την απόρριψη. Είχε περάσει από κατάθλιψη, απόπειρες αυτοκτονίας, νοσηλεία σε νοσοκομείο. Αντιλαμβάνεστε ότι όλα αυτά με είχαν τσακίσει. Έβλεπα το παιδί μου να διαλύεται και δεν ήξερα πώς να βοηθήσω. Ένιωθα απόλυτα υπεύθυνη. Έλεγα ότι φταίω εγώ γιατί δεν κατάφερα να το προσεγγίσω σωστά, να μου μιλήσει, να καταλάβω τι συμβαίνει.
Ένα βράδυ θυμάμαι μες το κλάμα και μες την απόγνωση προσπαθούσα να σκεφτώ σε ποιον θα μπορούσα να αποταθώ. Σκέφτηκα ότι το μόνο άτομο που θα μπορούσε πραγματικά να με βοηθήσει να καταλάβω πού έφταιξα και τι πραγματικά συνέβαινε, ήταν το ίδιο το παιδί μου. Χτύπησα την πόρτα και μπήκα στο δωμάτιό του και του είπα «πες μου με όλη σου την ειλικρίνεια, χωρίς να με λυπάσαι, τι έκανα λάθος». Και μου απάντησε: «δεν έκανες τίποτα λάθος. Μισώ το σώμα μου γι’ αυτό το τραυματίζω. Θέλω να το αλλάξω, θέλω να το διορθώσω». Ακολούθησε η άρνηση. Παρακαλούσα να κάνει λάθος, δεν μπορούσα να το διανοηθώ. Αυτό που συνέβηκε εκείνο το βράδυ, όμως, ήταν ότι απαλλάχτηκα από την ενοχή. Όταν έφυγε αυτό το βάρος από πάνω μου μπόρεσα να σταθώ στα πόδια μου και να ξεκινήσω μια ειλικρινή επικοινωνία με το παιδί μου. Ήταν η αρχή της ανόδου».
Ένα αγόρι γεννιέται
Έκοψε τα μαλλιά του, άλλαξε το Θεοδώρα σε Θέο και υιοθέτησε μόνιμα το αντρικό ντύσιμο. «Δεν είναι κάτι που μπορείς να το κρύψεις από τον περίγυρο», λέει η Αγάθη δείχνοντας τον Θέο και γελάνε κι οι δυο. Αφού η οικογένεια περάσει όλα τα στάδια, τις διεργασίες, μέχρι την αποδοχή, έρχεται η στιγμή που θα βγει προς τα έξω. Γιαγιάδες, παππούδες, ξαδέρφια, φίλοι, γείτονες… «Η αποδοχή δεν είναι κάτι στιγμιαίο. Είναι μια διαδικασία και κάθε άνθρωπος χρειάζεται τον χρόνο του και έχει τον δικό του τρόπο να επεξεργαστεί τα πράγματα. Τελικά, όλος ο περίγυρος αγκάλιασε τον Θέο. Το δέχθηκαν πολύ καλύτερα από όσο περίμενα, διαψεύδοντας τους φόβους μου». Ο πατέρας του Θέο λέει ότι δυσκολεύεται ακόμη να κατανοήσει απόλυτα τι συμβαίνει, ωστόσο έδωσε την απόλυτη αποδοχή του. «Καμιά φορά δεν χρειάζεται να καταλαβαίνουμε απόλυτα», λέει ο Θέο. «Το μόνο που χρειάζεται είναι να αγαπούμε απόλυτα. Η μεγάλη δύναμη της αγάπης είναι να μπορείς να αποδεχθείς ακόμη και κάτι που δεν το καταλαβαίνεις ή δεν σου αρέσει. Η υπέρβαση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ακόμη μεγαλύτερη». Με τη δημοσίευση της δικής τους εμπειρίας αυτό που θέλουν είναι να βοηθήσουν οικογένειες σε ανάλογη θέση. «Θέλουμε να τους πούμε ότι υπάρχει ελπίδα αρκεί να υπάρχει αγάπη. Είναι πολύ δύσκολο για έναν γονιό στην Κύπρο να παραδεχθεί ότι το παιδί του είναι διαφορετικό, με οποιονδήποτε τρόπο, πόσο μάλλον κάτι που αποτελεί τόσο μεγάλο ταμπού. Έτσι κι αλλιώς κάποια στιγμή θα τον δουν οι συγγενείς, θα μαθευτεί, θα συζητηθεί. Είναι σημαντικό λοιπόν να το κάνεις με το σωστό τρόπο, να μιλήσεις εσύ πρώτα να δώσεις τις σωστές πληροφορίες και να σπάσεις την αμηχανία που μπορεί να υπάρξει. Έτσι βοηθάς και τους γύρω σου να το αποδεχθούν».
Ο Θέο έκλεισε τα 18 και για πρώτη φορά αισθάνεται ότι μπορεί να είναι ο εαυτός του. «Το κίνητρό μου για να δώσω αυτές τις συνεντεύξεις είναι να βοηθήσω άλλα τρανς άτομα να αποδεχθούν τον εαυτό τους και να σταματήσουν να φοβούνται. Σκεφτόμαστε ότι αποκλείεται να μας δεχθούν, ότι οι γονείς μας, ο κύκλος μας, θα σοκαριστεί θα μας απορρίψει, ότι η κυπριακή κοινωνία είναι πολύ συντηρητική για να μας δεχθεί. Μερικές φορές όμως οι άνθρωποι μάς εκπλήσσουν ευχάριστα». Όσο για τους γονείς… «Η στήριξη, η αγάπη και η αποδοχή που θα δείξει μία οικογένεια σε ένα παιδί διαφορετικό, όποια κι αν είναι η διαφορετικότητά του, μπορεί να σώσει και τη ζωή του. Όσο και να πονούν που το παιδί τους δεν ήταν αυτό που ονειρεύονταν να μην τα απορρίψουν. Και μιλώ για κάθε διαφορετικότητα: είτε είναι ομοφυλόφιλο, είτε δεν σπούδασε γιατρός, είτε είναι υπέρβαρο, είτε δεν παντρεύτηκε, είτε έχει γεμίσει το σώμα του τατουάζ. Αγκαλιάστε το και αποδεχθείτε το. Για πολλά χρόνια δεν μιλούσα γιατί φοβόμουν ότι θα τους απογοητεύσω. Το ότι ήταν δίπλα μου η οικογένειά μου ήταν καθοριστικό για να σταθώ στα πόδια μου και να πλησιάζω κάθε μέρα όλο και πιο πολύ στο να είμαι ο εαυτός μου. Διότι για μένα το να ζω στο σώμα που αντιστοιχεί σε αυτό που αισθάνομαι μέσα μου, είναι ελευθερία».
Μακιγιάζ : Έλενα Χαραλάμπους
